“In vino veritas” (in de wijn zit de waarheid) zeiden de oude Romeinen al. Het klopt dat alcohol in kleine hoeveelheden helpt om mensen losser te maken, maar in Japan wordt het vaak gebruikt als middel om sociale contacten soepeler te laten verlopen, in een maatschappij waarin er nog steeds een noodzakelijke kloof is tussen echte gevoelens en intenties [en] (honne) en wat men zegt tijdens sociale gelegenheden (tatemae).

Drinken met klas- of teamgenoten tijdens je studietijd, of met collega's als je een baan hebt, is belangrijk als je deel wilt uitmaken van de groep. Volgens veel mensen kan er een nieuw soort opener communicatie, of nommunication, ontstaan als je een glas bier of sake in je hand hebt.

Nommunication (dat kan worden vertaald als drinkommunicatie) is een samentrekking van het werkwoord nomu (drinken) en het woord ‘communicatie’. Het kan worden omschreven als een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling tot een sociaal persoon [en], omdat het te maken heeft met de etiquette waar je je als werknemer aan moet houden. De term is ontstaan om het soort communicatie aan te geven dat wordt gebruikt tussen een leidinggevende en zijn ondergeschikte collega's als ze buiten werktijd wat gaan drinken.

Een avondje drinken. Foto van jamesjustin, CC-licentie.

In de samenvatting van een kort anoniem essay [ja] met de titel “Algemene opmerkingen over kantoorpersoneel” (サラリーマンに関する一般的考察) wordt de oorsprong van het concept uitgelegd:

そもそも、ノミュニケーションというのが出来たのは、高度経済成長時代に、会社運営を円滑に行うために思考錯誤された結果であると考えられる。
というのも、上司というのは一般的に部下を叱責する義務がある。端的に言えば、部下というのは怒られるために存在しているようなものである。かと言って、誰でも怒られて嬉しいわけではない。
そこで、部下の様子を見て上司は一杯連れていってやるわけである。まぁ、通常は居酒屋あたりに連れていって、恐縮している部下に向かってビールを注ぎながら、「一杯飲めや」となるわけである。で、部下は「いただきます」と言いながらビールを飲みつつ、会社の愚痴を言ったり、私生活の悩みなどを相談するわけである。

In sommige gevallen is alcohol de beste vriend van een zakenman, want de beste onderhandelingen worden met succes afgerond onder het genot van een glas shochu [en]. Net als in veel andere culturen is het in de Japanse zakenwereld heel gewoon om klanten uit te nodigen voor een etentje en het zogenaamde settai, vaak vertaald als ‘zakelijk entertainment’, is net zo belangrijk als de vergaderingen die de managers van het bedrijf met hun klanten op kantoor hebben.

Yellowbel geeft toe [ja] dat hij vaak weigerde om met zijn collega's te gaan drinken toen hij nog een gewone werknemer was, maar dat hij er nu, nu hij een eigen bedrijf heeft, niet onderuit komt om zijn klanten af en toe uitgebreid uit eten te nemen:

その後サラリーマンを辞めて、小さいながら会社を切りまわし始めると、お酒の席は断るとか断らないとかじゃない、生活の一部になってきました。
営業系の自営業にとって、酒の席で本能に限りなく近いところでおつきあいするのが、商売というかオフィシャルな自分を売り込むのに一番いい手段になるからです。

　
Nommunication is een krachtig middel voor de verkoper, maar soms is het ook de oorzaak van druk en stress voor beginnende werknemers die zich verplicht voelen om de uitnodiging van hun leidinggevende aan te nemen. Mannelijke werknemers staan vaker bloot aan dit soort druk omdat er van hen wordt verwacht dat ze zware drinkers zijn.

Tijdens een recente discussie op Twitter [ja] kwam dit diepgewortelde stereotype aan het licht toen Twitter-gebruiker @shisetsu [ja] opmerkte dat hij het niet prettig vindt dat altijd maar wordt aangenomen dat iedereen alcohol moet drinken. De paar tweets van @shisetsu leidden tot een discussie over de gewoonte om na het werk uit te gaan, waarbij collega's vaak samen alcohol gaan drinken bij een izakaya als een manier om de stress te verlichten, maar soms ook om de relaties binnen het team te onderhouden.

Sommige andere Twitter-gebruikers waren het met hem eens dat ze zich soms verplicht voelen om met de rest mee te drinken, maar @akcanon [ja] schreef dat alcohol drinken onderdeel uitmaakt van de sociale verplichtingen van een volwassene:

@shisetu 飲めない事をただ強調するんじゃなくてキチンと理由まで説明すべきだと思うな。学生じゃなくて社会人だし、職場のコミュニケーションて大切なことだよ。 お金貰ってるから仕事だけしてればいいってもんじゃないよ。

De toon van de discussie veranderde door de snelle reactie van @shisetsu [ja] en leidde ertoe dat @akcanon later zijn verontschuldigingen aanbood en verder nadacht over het idee dat een werknemer zijn hetzelfde is als iemand die alcohol drinkt:

@akcanon 私は体質上の飲酒は全く問題ありませんが、私の父はアル中かつDVなので子供である僕と弟は反面教師で全く飲みません。これを飲み会で言って場の空気を悪くするのも酒飲みが望むご都合主義のコミュニュケーションでしょうか？人間関係を大事にするのと飲酒に因果関係はありません。

De werkvloer is de afgelopen jaren veranderd, vooral vanwege de economische crisis, en het systeem begint langzaam maar zeker in te storten. Sommigen denken ook dat bepaalde sociale verplichtingen, zoals nommunication, minder belangrijk worden en steeds minder jonge zakenmensen zien het als een verplicht onderdeel om hogerop te komen.

Blogger kikuiri gelooft [ja] bijvoorbeeld dat de reden ook kan zijn dat mensen het tegenwoordig steeds drukker hebben, dat veel mensen met de auto naar hun werk gaan en … dat mensen andere prioriteiten hebben:

「忙しい」には、もう１種類あって、「家族の世話」で忙しいというケースがあります。
それこそ１０年くらい前までは、勤めている人＝飲みニュケーションに参加する人＝家庭の仕事に追われていない（放棄？）男性　という図式がほぼ成り立っていたと思うのですが、今現在、その図式は成立しないと言ってもいいでしょう。
実際、「育児」に関わる人は、飲みニュケーションには少なくとも数年間は参加できないと思いますし、これから増えると思うのは「介護」に関わる人であります。

Kantoorpersoneel. Foto van A Malchik!, CC-licentie.

Waarschijnlijk om de sociale druk te voorkomen die kan worden veroorzaakt door het drinken met vrienden, kiezen steeds meer mensen ervoor om hun drinkgelagen online te houden [ja], in gemakkelijk toegankelijke virtuele ontmoetingsplaatsen van grote brouwerijen of tijdens drink- en chatsessies.
Mogelijke bijwerkingen: vrouwen hoeven zich niet op te tutten en waarschijnlijk geen kater voor de mannen.