Activisme en moederschap in Azië
Wat offert een vrouw op voor de zaak waar ze zich voor inzet? Welke invloed heeft het op haar kinderen als ze wordt vervolgd? In dit artikel wordt kort stil gestaan bij het leven van vrouwelijke activisten in Azië die ook moeder zijn.
Irene Fernandez is een activiste die zich inzet voor vrouwen- en migrantenrechten in Maleisië. Meer dan tien jaar liep er een aanklacht wegens ‘strafrechtelijke laster’ [en – alle links] (deze aanklacht is inmiddels ingetrokken) tegen Irene omdat ze een nota had gepubliceerd waarin ze de regering opriep onderzoek te doen naar vermeende wreedheden in migrantenkampen in het land.
Irene is niet alleen activiste, wat haar in 2005 de Right Livelihood Award opleverde, maar ze is ook moeder van drie kinderen, Camverra Jose Maliamauv, Tania Jo en Katrina Jorene, en van een aantal pleegkinderen. Het is moeilijk voor te stellen wat er in het hoofd van een activiste als Irene omgaat als ze aan haar kinderen denkt. Toen ze tijdens haar eerste rechtszaak in 2003 werd veroordeeld, zou ze hebben gezegd:
Ik wil dat mijn kinderen en de kinderen van iedereen waarmee ik samenwerk als hoofd van Tenaganita in een maatschappij leven die vreedzaam is en waarin we niet bang hoeven te zijn voor staatsgeweld.
De rol van Irene als moeder kan misschien het beste worden weergegeven door de ogen van haar dochter, Katrina Jorene, die op The Micah Mandate (een christelijk blog dat zich inzet voor het algemeen belang) schreef:
Hulde aan mijn moeder die mij heeft geleerd om altijd waakzaam te zijn in het leven en om duidelijk en tot vervelens toe vast te houden aan de waarheid en aan wat eerlijk, waar en goed is. Hulde aan de talloze helden in mijn leven, vooral mijn familieleden en de familie van Tenaganita [de organisatie waar Irene Fernandez leiding aan geeft]. Hulde aan iedereen die zich al deze jaren in stilte, onvermoeibaar en met zo veel zorg heeft ingezet voor het welzijn van anderen.
Het lijkt erop dat Irene's voorbeeld ervoor heeft gezorgd dat in ieder geval één van haar kinderen het activistenstokje van haar heeft overgenomen. Katrina schrijft nu artikelen waarin ze pleit voor rechten en bescherming van minderheden.
In tegenstelling tot Katrina Jorene hebben Alexander en Kim Aris, de zonen van Aung San Suu Kyi, winnares van de Nobelprijs voor de Vrede, helaas niet langer dan tien jaar de gelegenheid gehad om van hun moeder te leren. Suu Kyi’s passie voor Myanmar was zo sterk dat ze ervoor koos om bijna veertien jaar in huisarrest door te brengen in een villa aan een meer in Yangon, uit angst dat de militaire junta haar het land niet meer in zou laten als ze Myanmar zou verlaten. Womensphere, een blog door en voor vrouwen, schrijft:
Michael Aris, de Britse echtgenoot [van Suu Kyi] en wetenschapper in Oxford, is in 1999 op 53-jarige leeftijd overleden aan kanker. Ze kon niet bij hem zijn terwijl hij stervende was – de junta weigerde hem een inreisvisum te verlenen en ze was bang dat, als ze Birma zou verlaten, ze het land niet meer binnen mocht. Ze heeft haar zonen, die inmiddels mannen van in de dertig zijn, al tien jaar niet meer gezien.
Er is weinig geschreven over (of door) Alexander of Kim. Maar in 1991 accepteerde de oudste zoon van Suu Kyi, Alexander, in Oslo de Nobelprijs voor de Vrede in haar naam. Ook in dit geval begrijpen we Suu Kyi als moeder misschien beter door de ogen van haar kind:
Als haar zoon zou ik echter willen toevoegen dat ik persoonlijk geloof dat ze door haar eigen toewijding en persoonlijke offer een waardig symbool is geworden dat staat voor de benarde situatie van alle inwoners van Birma. En niemand moet die situatie onderschatten.
…
We moeten ook niet vergeten dat [haar] eenzame strijd, die zich afspeelt in een streng beveiligd, omheind huis in Rangoon, deel uitmaakt van een veel grotere, wereldwijde strijd voor de bevrijding van de menselijke geest van politieke tirannie en psychologische onderwerping.
…
Hoewel mijn moeder vaak wordt omschreven als een politiek dissident die via vreedzame middelen naar democratische veranderingen streeft, moeten we niet vergeten dat haar zoektocht in wezen spiritueel is.
…
Ik hoop dat mijn moeder snel dit gevoel zal kunnen delen en u zelf direct kan toespreken, in plaats van via mij.
Ondertussen worden veel activistenmoeders in Azië nog steeds vervolgd. Zo werd Fan Guijuan, wiens huis zou zijn verwoest als gevolg van het Shanghai World Expo-project, gearresteerd in Peking en teruggestuurd naar Shanghai, waar ze meteen in detentie werd geplaatst. Haar zoon heeft als gevolg van de verwoesting van het huis geen onderdak meer. En op de Filipijnen vecht Dr Edita Burgos, moeder van Jonas Burgos, voor gerechtigheid voor haar zoon, een activist, die desaparecido (“verdwenen”) zou zijn. Dr Burgos is voorzitter van Desaparecidos (Families of Desaparecidos for Justice, Familieleden van Verdwenen Personen voor Gerechtigheid), een organisatie die zich inzet voor gerechtigheid voor de vele mensen die zijn verdwenen, iets wat veel zou zijn voorgekomen tijdens het regime van Arroyo.
Tegenwoordig zijn humanitaire activistenmoeders in Iran steeds vaker mondiale iconen voor wereldwijde mensenrechtenkwesties. Met een stil publiek protest strijden de ‘Mourning Mothers of Iran’ (Rouwende Moeders van Iran), die in Teheran bekend staan als de ‘Mothers of Laleh’ (Moeders van Laleh), vreedzaam voor gerechtigheid voor hun overleden of gevangen gezette kinderen.
