Op zondag 13 september verzamelden een groep Marokkaanse jongeren zich voor het station van Mohammedia [1]. Zij besloten in het openbaar te gaan eten: een picknick die onder gewone omstandigheden weinig aandacht zou hebben getrokken. Deze keer was het echter ramadan – de heilige islamitische maand waarin gelovigen van zonsopgang tot zonsondergang dienen te vasten. In het openbaar eten tijdens de ramadan wordt vaak gezien als een uiting van minachting en gebrek aan respect, en je kunt je daarmee de woede van het publiek op de hals halen. Bovendien is het strafbaar en het kan je een gevangenisstraf tot wel zes maanden en hoge boetes opleveren. Het gevolg was dat mensen die aan het protest deelnamen door politieagenten werden tegengehouden. Enkele van hen werden verhoord en gearresteerd. Een paar dagen later werd gemeld dat er in steden door heel Marokko een golf van arrestaties plaatsvond onder de leden van de groep demonstranten.
De bijeenkomst was een reactie op de oproep door een groep die voor het eerst op Facebook verscheen onder de naam MALI? [2](Alternatieve Beweging voor Individuele Vrijheid. Het acroniem betekent letterlijk “En ik dan?”). Men zegt dat de deelnemers aan de picknick probeerden te demonstreren om aandacht te vragen voor hun doel: intrekking van artikel 222 van het Marokkaanse wetboek van strafrecht, dat inhoudt “iedereen van wie het bekend is dat hij/zij het islamitische geloof aanhangt en die ogenschijnlijk in het openbaar de vasten tijdens de ramadan niet eerbiedigt, kan een gevangenisstraf krijgen van één tot zes maanden en een boete.”
Door dit verhaal [3] [en] ontstond een vurige, soms verhitte en ook wel agressieve en polariserende discussie in de Marokkaanse blogosfeer en binnen sociale netwerken. Hoewel de meeste mensen de actie van de demonstranten lijken af te keuren, werpen sommigen vragen op over de vrijheid van geweten in de islamitische gemeenschap.
Op Facebook ontstond een groep die solidair is [4] [ar, fr] met de gevangengenomen demonstranten. In hun inleiding staat:
La répression policière que subissent ces militants s'accompagne de menaces de mort quotidiennes de la part de barbus-fascistes qui eux bizzarement ne sont pas poursuivis. Ce laxisme n'est autre qu'une façon d'encourager ces personnes à commetre des actes haineux. Il n'y a qu'à lire la déclaration de la très gouvernementale agence de presse marocaine pour s'en rendre compte.
Le but de ce groupe est de soutenir les militants de MALI, et de réaffirmer notre attachement à la liberté de culte, il ne s'agit pas d'inciter les gens à ne pas jeuner, chacun fait ce qu'il veut.
Chaouki Najib, oprichter van een groep [5][ar, fr] op Facebook met de naam “Zij die vasten en zij die niet vasten, we zijn allemaal Marokkanen” stuurde de leden van de groep een brief waarin hij de bedreigingen aan het adres van de demonstranten van MALI afkeurt:
تعرض اعضاء من الحركة البديلة للدفاع عن الحريات الفردية لتهديدات بالقتل عبر
رسائل بريدية. و نشير ان تبني الدولة الى سياسة مغازلة المتطرفين الاسلاميين من خلال اصدارها لبلاغ يدين الصحافية زينب الغزوي التي تعتبر عضوة بالحركة هو تحريض مبطن للغوغاء من الاسلاميين و المحافضين و تهديد مباشر لحياة الصحافية
[…] نحمل الدولة كل المسؤولية ،في حالة تعرض اي عضو من حركة مالي الي أي مكروه.
Naoufel [6][ar] vraagt zich af of dit verhaal niet een dubbele moraal in de Marokkaanse samenleving aan het licht brengt:
الحكاية غريبة..اعرف أنها لو وقعت في بلد كالسعودية لنفذ فيهم حد الردة مثلا..عقوبة السجن أو التعنيف تظل هينة مقارنة مع ما كان سينتظرهم في بلاد أخرى أقل تسامحا..و مع ذلك ففي المغرب يمكنك أن تتجول في ساعة الظهر يوم الجمعة بكل حرية..تجلس في المقهى، تدخن سيجارة أو أي شيء..يمكنك أن تزور بارا بالليل أو حتى مرقص..الصلاة غير مهمة..يؤذن المؤذن ما شاء الله له أن يفعل ثم لا تجد في المسجد احد، لكنك في المقابل لن تستطيع أبدا الجهر بإفطار شهر رمضان..ستصبح زنديقا أو ما شابه في نظر الكل ..حتى بالنسبة لزائر البار و تارك الصلاة…أخيرا، أنا لا أدافع عن مالي..أنا مع حرية التعبير، من حق أي واحد أن يفعل ما شاء..أن أصوم أو لا أصوم أمر يخصني وحدي لكني في المقابل سأحترم صيام أمي و أسرتي و المجتمع..باختصار أريد أن أقول..أنا أتضامن مع مالي و أيضا مع من جرحت أحاسيسه..لكني بالمناسبة لا اعترف بأي ثوابت..
Tenslotte; ik verdedig MALI niet .. Ik ben vóór vrijheid van meningsuiting, vóór het recht van mensen om te doen wat zij willen .. Of ik al dan niet vast, gaat alleen mij maar aan. Op mijn beurt respecteer ik het dat mijn moeder, mijn familie en de hele gemeenschap zich aan de regels houden .. Kortom, ik wil hiermee zeggen dat ik me met MALI identificeer en ook met de mensen van wie de gevoelens mogelijk zijn gekwetst .. maar ik erken geen enkel [onbetwistbaar] dogma ..
Dit gevoel van morele hypocrisie wordt herhaald door Jillian C. York op haar blog [7] [en]. Zij schrijft:
Waar ik me zorgen over maak is dit: er zijn ook veel mensen in onze samenleving die drinken en andere dingen doen die haram (onrein) zijn, maar die de demonstranten veroordelen omdat ze geen respect hebben voor de islam. Deze houding brengt iets aan het licht wat ik in Marokko merkte: het lijkt wel alsof iedereen tijdens de ramadan een expert wordt op het gebied van de islam, een vooraanstaand moslim. Van de mensen die het geloof het hele jaar door negeren, zullen velen op zijn minst vasten (of zullen in elk geval die illusie wekken, zelfs tegenover hun eigen familie), maar vaak zullen zij nog verder gaan en hun vrienden die niet bidden, de les lezen of hen op de vingers tikken omdat ze niet naar de moskee gaan. Voor het geval dat je vindt dat ik overdrijf, ik heb het zelf talloze malen zien gebeuren. In augustus ben ik met Marokkaanse vrienden in Marrakesh gaan stappen, drinken en dansen; zodra de ramadan begon, was ik het zwarte schaap.
Veel mensen, zoals Amar Al Khalfi die te vinden is op de blog Nebrass Ash'abab, zagen [8][ar] de actie van de demonstranten als een samenzwering:
تجرأت حثالة معدودة من الشباب في المغرب على الإفطار الجماعي في نهار رمضان علانية، في محاولة للاستهزاء بالشعائر الدينية الإسلامية واستفزازا لمشاعر الصائمين في محاولات يائسة لاختراق الهوية الإسلامية للمجتمع المغربي، وخلق الفتنة، وزعزعة الأمن الروحي للمغاربة، بدعوى الحريات العامة والفردية.
Er volgde een golf van aanvallen op leden van MALI in de blogosfeer, van beledigingen tot afschuwelijke opmerkingen. Daaronder was ook dit fragment van H'med Lehmani [9] [ar] op de regionale nieuwssite Oujda City:
خرج علينا مجموعة من الفاشلين تتزعمهم امرأة… يريدون أن يفطروا في رمضان أمام الناس حتى يشعروا أن لهم حقوقا وحتى يقولوا بأن في المغرب ديمقراطية ، ولكن نست تلك الفاشلة قضية مهمة كان عليها أن تراجع فيها كتب الفلسفة والقانون – إن كانت تعرف مثل هذه الكتب – أن الديمقراطية لا تعني حماية حقوق الفاشلين في الحياة إذ لا قيمة لفاشل حتى يكون له حق أصلا
P.S.: Artikel 18 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, die door Marokko is ondertekend, luidt…
Een ieder heeft recht op vrijheid van gedachten, geweten en godsdienst; dit recht omvat tevens de vrijheid om van godsdienst of overtuiging te veranderen, alsmede de vrijheid hetzij alleen, hetzij met anderen zowel in het openbaar als in zijn particuliere leven zijn godsdienst of overtuiging te belijden door het onderwijzen ervan, door de praktische toepassing, door eredienst en de inachtneming van geboden en voorschriften.