Gabriela
Gabriela García Calderón is vermoedelijk de ster onder de vertalers van Global Voices in het Spaans. Ze is dagelijks bezig om artikelen voor ons te vertalen en, alsof dat nog niet genoeg is, vindt ze ook nog tijd om haar persoonlijke blog Seis de enero [1] (6 januari) [es] bij te houden. Op een ochtend ontmoetten we elkaar in Lima voor een drankje en een interview over allerlei onderwerpen. Dat leverde het volgende gesprek op.
Hallo Gabriela, laten we beginnen met iets waarnaar ikzelf benieuwd ben. Hoe kwam je, als advocaat, op het idee om andere hobbies op te pakken, zoals vertalen?
Iets meer dan anderhalf jaar geleden had ik, nadat ik bijna 14 jaar als zelfstandig advocaat had gewerkt, het gevoel dat ik in mijn vrije tijd ook andere activiteiten moest gaan ontplooien. Na de middelbare school wilde ik onder andere diplomaat worden en vertaler. De keuze viel definitief op een rechtenstudie, omdat ik er al vanaf mijn 8e van droomde om diplomaat te worden, maar dat werd ik uiteindelijk niet. Ik heb talen echter altijd leuk gevonden en de behoefte om teksten van de ene taal naar de andere te vertalen om ze voor andere mensen begrijpelijk te maken, is er altijd geweest.
Ik heb er nooit eerder over nagedacht, maar ik zie nu dat zowel het beroep van vertaler als dat van diplomaat bruggen kan slaan tussen mensen; ze hebben beiden te maken met het combineren van kenmerken van verschillende culturen, landen en manieren van leven. Het idee om diplomaat te worden kwam door een Poolse vriendin die ik ontmoette toen ik 8 jaar was – ze was de dochter van een functionaris van de Poolse ambassade in Peru en ze werd mijn beste vriendin. Haar vaders taak eindigde begin tachtiger jaren en toen verloor ik haar uit het oog. Jaren later kwam haar vader terug als ambassadeur. Ik weet niet waar ik het lef vandaan heb gehaald om hem te bellen en naar zijn dochter te informeren. Ik bedoel, hij was wel ambassadeur! Hij kon zich mij echter goed herinneren en gaf me in perfect Spaans het adres van mijn vriendin, en zo vond ik haar na al die jaren weer terug.
Hoe heeft de behoefte aan vertalen je naar Global Voices (GV) gebracht?
In eerste instantie wilde ik vooral vertalen om iets anders te doen naast de dingen die ik in voorgaande jaren had gedaan, zonder de advocatuur op te geven. Ik ging me realiseren dat het een manier is om in contact te komen met het leven in andere gebieden, met het dagelijks leven in een andere omgeving, waar mensen bezig zijn met zaken waar wij in onze eigen omgeving niet bij stil staan. Een voorbeeld is vakanties in islamitische landen. Ik vond het belangrijk stil te staan bij het feit dat bepaalde data voor anderen heel belangrijk zijn, terwijl wij er nauwelijks weet van hebben. De berichten zijn veel belangrijker als ze van gewone mensen komen, die in hun eigen woonplaats misschien net zoveel klachten hebben over, bijvoorbeeld, verspreide wegwerkzaamheden zoals bij ons in Lima, tot aan berichten over bombardementen in Gaza toe.
Ik raakte toevallig betrokken bij Global Voices; op een zaterdag in november 2007 las ik in de krant het volgende “als je mee wil doen aan dit vertaalproject, stuur dan een e-mail aan Juan Arellano”. Diezelfde dag had ik een account op GV en ging ik leren hoe je de teksten moet bewerken. Daarna ben ik gewoon doorgegaan.
Wat zijn je eerdere ervaringen op vertaalgebied? Waren die heel anders dan wat je hiervoor had gedaan?
In de jaren daarvoor had ik wat incidenteel vertaalwerk gedaan, maar altijd alleen voor vrienden van de familie, omdat ik geen professioneel vertaler ben. Daarom deed ik het alleen voor mensen die me kenden en die vertrouwen hadden in de deskundigheid van iemand die geen professioneel vertaler was. Ik heb zelfs een boek vertaald van het Italiaans in het Spaans over paus Johannes Paulus II. De schrijver, een Poolse journalist en voormalig Poolse correspondent in het Vaticaan (tegenwoordig terug in Warschau), vertrouwde me die opdracht toe. Dat was kort nadat paus Johannes Paulus II was overleden.
Dit is heel wat anders, want de teksten van GV komen van gewone mensen, wat je noemt de ‘doorsneeman’, de stemmen van degenen die geen stem hebben, de mensen uit de buurt, die op een website met wereldwijd bereik vertellen hoe hun leven soms wordt beïnvloed door zowel dagelijkse als niet alledaagse gebeurtenissen. Soms lees ik artikelen in de krant over gebeurtenissen die het onderwerp waren van een vertaling die ik heb gemaakt, over onderwerpen die voorpaginanieuws zijn in de landen waarin ze plaatsvonden. Verder vind ik het fascinerend om de mening van een meisje in Trinidad te kunnen lezen over zoiets eenvoudigs en belangrijks als haar liefde voor haar oma, of de Chinese burger en zijn indrukken van de 20e verjaardag van de gebeurtenissen in Tiananmen.
Maar het beste is wel dat ik virtuele vriendschappen heb gesloten met mensen die ik door het maken van deze vertalingen heb ontmoet. Eén van hen is Coffeewallah [2] [en] uit Trinidad en Tobago, degene die ons vertelde over haar liefde voor haar oma. Ze schreef zelfs een stuk over mij [3] [en]. Dat vond ik echt geweldig, want dat verwachtte ik helemaal niet en ik was sprakeloos toen ik las wat ze had geschreven. Dan is er nog Mariyah [4] [en], die haar blog vanuit Syrië bijhoudt, en die ik via een vertaling [5] [es] van een artikel voor GVO [6] [en] leerde kennen.
Is het waar dat je niets wist over zaken als Web 2.0 of de blogosfeer, voordat je betrokken raakte bij GV?
Klopt, ik wist maar weinig over Web 2.0. Om je eerlijk de waarheid te zeggen, begrijp ik nog steeds niet helemaal waar het over gaat. Wat betreft de blogosfeer, ik lees sommige blogs regelmatig en geef daar reacties op, maar dat is het dan ook wel. Ik geloof dat ik de term ‘blogosfeer’ niet eens kende. Aanvankelijk leek het me een exclusieve, besloten club, waar de lezer weliswaar toegang toe heeft, maar verder niets, zoiets als stemmen zonder stemrecht. Later begreep ik dat in de blogosfeer de reacties van de bloglezers op de blogschrijver, en vice versa, nodig zijn. Vaak is ook het commentaar nodig van lezers die onderling een conversatie opstarten door hun reacties. Ik begrijp dan ook niet wat het nut is van blogs waar je geen reacties op mag geven, of dat bloggers geen antwoord geven op reacties, en dat er bloggers zijn die de reacties schrappen die hen niet aanstaan. We mogen toch overal wel iets van vinden.
Vlak nadat je je had aangesloten bij GV in het Spaans werd je “aangemoedigd” om je eigen blog te beginnen. Wat vind je daar nu van?
Ik werd aangemoedigd om een blog te beginnen, omdat we hier blogs vertalen. Ik moest echter eerst over een vorm van plankenkoorts heen: ik had de blog gemaakt, maar er nog geen bericht op gezet. Ik had het gevoel dat niemand, of maar heel weinig mensen, geïnteresseerd zou zijn in mijn eenvoudige verhalen zoals die over de jongen die churros (soort Spaanse donut) verkoopt [7] [es] op de hoek van een straat in Lima, of in mijn herinneringen aan onvergetelijke overleden geliefden, of in de andere simpele verhalen die ik soms vertel. Juan Arellano, onze redacteur, raadde ons aan om niet over ingewikkelde zaken te schrijven – in elk geval niet direct…dat het beter was te beginnen bij het onderwerp dat we het best kenden, namelijk onszelf. Langzamerhand zouden we het schrijven in de vingers krijgen. Bij mij werkte dat ook zo, ook al heb ik besloten het niet over politiek te hebben, daar zijn experts voor.
Nu ik het toch over de jongen heb die churros verkoopt, zal ik vertellen wat er gebeurde na publicatie van dat bericht. Ik heb het verhaal in maart 2008 op de blog gezet en in juni 2008 kreeg ik een reactie van een meisje uit Peru dat in Argentinië woonde. Zij vertelde dat ze toevallig op mijn blog terecht kwam. Ze zocht een blog van een vriendin, een Argentijns meisje uit Códoba dat over dezelfde jongen uit Miraflores had geschreven. Toeval bestaat niet in de blogosfeer: het blijkt dat de vader van deze Peruaanse, met een hele goede blog over koks, afkomstig is uit Nauta. Mijn moeder komt uit Yurimaguas en zij kende een tante van dit Peruaanse meisje, die een poosje in Yurimaguas had gewoond. Ik vond het verbazingwekkend dat de nichtjes van de Peruaanse blogger in hun jeugd samen met mijn tante streken uithaalden in Yurimaguas.
Zoals je ziet, heb ik door mijn blog Seis de enero nieuwe vrienden gemaakt en daar had ik vóór die tijd niet van kunnen dromen. Als degene die me aangemoedigd heeft om een blog te beginnen me dat had gezegd, zou ik het niet geloofd hebben. Toen e-mailberichten de gewone post gingen vervangen, dacht ik dat de emotie die gepaard gaat met het ontvangen van nieuws uit andere delen van de wereld, voorgoed tot het verleden hoorde. Hoewel het niet helemaal hetzelfde meer is, is de emotie er nog altijd.
Zou je anderen aanraden om een blog te beginnen?
Zeker. Om precies te zijn, zou ik zeggen dat je er geen seconde over moet twijfelen. Het is een onvoorspelbare manier om uiting te geven aan ideeën, of in contact te komen met de meningen en ervaringen van anderen. Het kan soms ook nuttig zijn om feiten over jezelf te ontdekken die anders niet duidelijk zouden worden. Of het nu blogs zijn waarop eenvoudige en alledaagse dingen worden gemeld, zoals die van mij, of waarop recepten worden gedeeld – die volgens mij een groot succes zijn – of die over politiek en actualiteiten gaan… Het onderwerp is onbelangrijk, het geeft niet waar je het over hebt, zolang het maar een onderwerp is waar je echt verstand van hebt, en niet vergeet dat je met respect met elkaar om moet gaan. Er zullen mensen zijn die het niet met je eens zijn, maar dat is slechts een stukje van de veelzijdigheid van de blogosfeer.
Waarom de naam Seis de enero (6 januari)?
Dat is heel simpel: dat is mijn verjaardag. Het was het eerste wat in mij opkwam, nadat ik had besloten dat de berichten over mijn eigen ervaringen zouden gaan. Toen ik de naam registreerde, dacht ik dat die al wel geregistreerd zou zijn. Gelukkig was dat niet het geval.
En je ervaringen met GV, denk je dat die ook in andere opzichten nuttig zijn?
Dat zijn ze zeker. Trouwens, wat ik in het ene artikel leerde, gebruikte ik weer in het volgende. Ik weet nog wel dat ik, toen ik pas begon met GV, artikelen meed waar video's in stonden, gewoonweg omdat ik niet wist hoe ik ze in het artikel moest zetten. Tot ik het idee kreeg om de HTML-code te gebruiken, die ik ook gebruik om artikelen te kopiëren die teveel foto's bevatten. Het is makkelijker om het dan zo te doen. Dat is het belangrijkste wat ik heb geleerd en ik denk dat ik dat niet onder de knie had gekregen zonder mijn blog. Bovendien denk ik dat het maken van vertalingen van het Engels naar het Spaans ervoor zorgt dat ik blijf leren. Het gaat niet alleen over de theorie van de taal, zoals je die leert door de grammatica met al zijn regels en uitzonderingen, maar over waardevolle, meer alledaagse vormen van spreektaal vanuit alle delen van de wereld, vooral vanuit de landen waar Engels de belangrijkste voertaal is.
Waarom moet volgens jou de gewone man GV in het Spaans lezen?
Vanwege het nieuws vanuit de hele wereld; iedereen zal ervaren dat er overal mensen zijn die met dezelfde problemen kampen. Of die heel andere problemen hebben dan wij, maar welke wel heel nadrukkelijk hun leven bepalen, zoals wat bij ons ooit gebeurde – en wat we echt nooit meer hopen mee te maken – met verduisteringen en bomexplosies. Te weten dat we niet alleen staan; dat er overal onrust kan ontstaan en dat mensen dan toch doorgaan; dat de dialoog het belangrijkste is; dat we moeten communiceren om elkaar te blijven begrijpen; en dat we het niet met elkaar eens hoeven zijn, maar dat anders denken geen reden is om mensen minderwaardig te vinden.
Om op de eerste vraag terug te komen, wat is jou specialisatie als advocaat?
De afgelopen vijf jaar heb ik me volledig toegelegd op Arbitrage, dat is een manier om conflicten tussen partijen op te lossen als alternatief voor de gang naar de rechter. Er wordt een contract opgesteld waarin beide partijen akkoord gaan met de oplossing van hun geschil door middel van arbitrage. Zij stellen de voorwaarden voor de arbitrage vast. De arbiter kan zelfstandig werken of onderdeel uitmaken van een rechtbank; ik heb beide gedaan. Het is altijd een waardevolle ervaring; je leert van de andere medewerkers van de rechtbank, van de betrokken partijen, en van de gerechtssecretaris die je tijdens het proces bijstaat.
En wat vind je van de situatie van de Peruaanse bloggers met het oog op onze wetgeving? Zou een blogger die een bericht heeft geplaatst tegen de regering bijvoorbeeld makkelijk juridische problemen krijgen?
Ik hoop het niet. Ik heb veel gelezen en vertaald over bloggers in andere landen die gevangen werden genomen en mishandeld vanwege berichten waarin zij hun mening gaven over bepaalde onderwerpen. Alleen om het uiten van hun ideeën en gedachten! Ik denk dat je wel een probleem hebt als je als blogger tijd en energie steekt in het, anoniem en zonder bewijs, schaden van iemands goede naam. Het is een krachtig wapen, dat misbruikt kan worden. Er blijft natuurlijk altijd de mogelijkheid open om te rectificeren, maar vaak is het kwaad al geschied en moeilijk terug te draaien.
Je vertelde dat je familie voorouders heeft die afkomstig zijn uit ons Amazonegebied. Wat vind je van de recente gebeurtenissen die zich hier afspelen?
Mijn moeder en haar hele familie komen uit dat deel van Peru. Mijn moeder is geboren in Yurimaguas, om precies te zijn. Ik heb al heel lang het gevoel dat het hele gebied slechts bestaat als er een invasie is vanuit Ecuador. Om maar een concreet geval te noemen, de snelweg Tarapoto-Yurimaguas is nu volop in het nieuws. De weg heeft een lengte van ongeveer 130 km. Een paar jaar geleden was het gewoon een weg, een eenvoudige weg. Het is onvoorstelbaar, maar het kostte toen zes uur om die afstand af te leggen. Ik weet dat er nu een snelweg is aangelegd (nadat ik mijn hele leven heb gehoord dat die aanleg het volgende was dat zou gebeuren) en nu duurt het twee uur om dezelfde afstand af te leggen.
Ik vind het onbegrijpelijk dat er in dat enorme gebied, dat zoveel rijkdommen herbergt, haast geen vliegvelden zijn, de wegen er niet goed worden onderhouden, de dorpen bijna volledig geïsoleerd zijn en de voorzieningen onbetrouwbaar. Terugkomend op Yurimaguas, daar was vroeger een vliegveld, maar dat wordt nu nauwelijks meer gebruikt omdat de landingsbaan te klein is voor grote vliegtuigen. En zo is het gebleven, niemand geeft er iets om en niemand doet iets om de bevolking met de rest van het land te verbinden. In de jaren zeventig, toen ik voor het eerst naar Yurimaguas ging, was er maar een paar uur elekticiteit per dag. Ik heb altijd geweten dat rijke families hun kinderen naar Europa stuurden om te studeren tijdens de gouden jaren van de rubberexploitatie. Ik neem aan dat één van de redenen om dat te doen, was dat men moeilijk in Lima kon komen. Het leek makkelijker om vanaf de ander kant van de Amazonerivier naar de Atlantische Oceaan te gaan. Ik wil in elk geval benadrukken dat ik geen enkele vorm van geweld rechtvaardig, waar het ook vandaan komt. Zoals Gandhi placht te zeggen: “oog om oog en wij zullen allemaal blind worden”. Maar nogmaals, politiek laat ik aan de experts over.
Wil je nog iets toevoegen?
Ja – dat ik het heel prettig vind onderdeel van deze groep te zijn, die me een handvol geweldige, toegewijde en interessante mensen heeft opgeleverd. Lingua, GV en al die andere projecten geven mensen een stem die normaal gesproken geen uitdrukking kunnen geven aan hun gevoelens, ideeën, meningen, gedachten, vormen van overlast, onrechtvaardigheid, vreugde en pijn.
Bedankt GV.
Bedankt Gabriela.
N.B. – Er zit een korte podcast bij met groeten van Gabriela aan de lezers van Global Voices Online voor wie wil luisteren naar onze stemmen.
De foto [8] in dit bericht is gemaakt door Isabel Guerra [9] [es] en is met toestemming gebruikt.
[10]Podcast: Play in new window [10] | Download [10]