Priti Patel is een in HIV/AIDS-zaken gespecialiseerde advocate van het Zuidelijk Afrika Centrum voor Procesvoering die momenteel in Livingstone, Zambia een baanbrekende rechtszaak [en] over hiv-discriminatie live verslaat op haar weblog.

De zaak, Kingaipe en N.N. tegen Officier van Justitie, betreft twee voormalige werknemers van de luchtmacht (Zambian Air Force (ZAF)), Stainley Kingaipe en Charles Chookole, die volgens hen zonder hun medeweten op hiv zijn getest en daarna wegens hiv-besmetting zijn ontslagen. De twee mannen vorderen dat ze weer in dienst worden genomen en eisen schadevergoeding voor psychisch en emotioneel leed. De eisers hebben, na op hun 21ste in dienst te zijn gekomen, meer dan 13 jaren voor de ZAF gewerkt. Ze hebben tijdens hun loopbaan bij ZAF administratieve functies bekleed. Naar verluidt zijn de eisers in 2001 zonder hun medeweten en zonder toestemming aan een hiv-test onderworpen en hebben zonder medeweten een antiretrovirale behandeling ondergaan.

In oktober 2001, zonder hun medeweten of medewerking, heeft een medische commissie hun medische dossier beoordeeld en beiden definitief voor de dienst afgekeurd. Na de beslissing van de commissie hebben ze nog ruim een jaar bij de ZAF gewerkt en werden zo gewaardeerd voor hun werk dat een van de eisers tijdens dat jaar nog bevorderd is. Geen van beiden heeft dat jaar ook maar een dag door ziekte verzuimd. In oktober 2002 werden ze beiden ontslagen.

Het Zuidelijk Afrika Centrum voor Procesvoering (The Southern Africa Litigation Centre (SALC)), [en] is een organisatie gevestigd in Johannesburg, Zuid-Afrika dat zich bezighoudt met mensenrechtenkwesties in Malawi, Zambia, Botswana, Namibië, de Democratische Republiek Congo, Mozambique en Zimbabwe. De organisatie voert processen voor de naleving van mensenrechten en geeft juridische ondersteuning door middel van cursussen.

In een van haar berichten vanuit het Zambiaanse Livingstone, schrijft Priti: [en] ” Ik hoop de lezers een indruk te geven van wat er zich in de rechtszaal afspeelt en dan vooral in een baanbrekende zaak; dat wil zeggen minder over het recht zelf en meer over de mensen en hun verhalen.”

Ik ben op maandag gearriveerd in Livingstone, Zambia voor de eerste zaak in de Zambiaanse geschiedenis over de vraag of hiv-discriminatie door het leger in strijd is met de grondwet van Zambia. De rechtszaak dient morgen, woensdag. Hier enige informatie over de rechtszaak:

* Ik verwacht dat de zitting tenminste 3 dagen zal duren. De gedreven advocaat van de twee voormalige werknemers, Paul Mulenga, wil als getuigen de twee mannen, hun voormalige collega's, een psycholoog, een sociale raadsman, een hiv-expert en een arts oproepen.
* Ik weet niet hoeveel en welke personen het openbaar ministerie zal oproepen om te getuigen.
* Een aantal andere landen in de regio, waaronder Namibië en recentelijk Zuid-Africa, hebben hiv-discriminatie in het leger afgekeurd en erop gewezen dat daar geen medische of andere redenen voor zijn.
*Ik zal proberen regelmatig updates te geven van wat er gebeurt in de rechtszaal. Dat zal echter afhangen van de internetverbinding bij de rechtbank. Ik beloof in ieder geval aan het einde van elke zittingsdag te berichten.

Tot slot, wij (SALC) zijn een juridische organisatie en ik zal als advocate daarom ook de juridische kwesties en strategie in deze zaak bespreken. Ik hoop echter ook de mensen een idee te geven van wat er zich in een rechtszaal afspeelt tijdens een baanbrekend proces, veel zal niet zozeer over het recht gaan maar over de betrokkenen en hun verhalen.

In een ander bericht, ‘Beginverslag van het proces’, schrijft ze [en]:

The Lusaka Times Online bericht over de zaak. Het verhaal is eigenlijk een bewerking van ons persbericht maar het commentaar is interessant.

De verslaggeving door Zambia Watchdog heeft ook levendige discussies opgeleverd. [en]

Priti Patel sprak met Global Voices Online over hun bedoeling het proces via een rechtstreekse of een dagelijkse weblog (hangt af van de internetverbinding bij de rechtbank in Livingstone) te verslaan.

Vraag: Laten we met de zaak beginnen. Waarom is deze rechtszaak belangrijk?
Antwoord: Dit is duidelijk een zaak van algemeen belang. Het is de eerste rechtszaak in dit land die zal beslissen of de Zambiaanse grondwet mensen met hiv/aids bescherming biedt tegen discriminatie en onredelijk ontslag. De andere reden is dat het overduidelijk is dat het verbeteren van de mensenrechten in de samenleving de gevolgen van hiv/aids zal helpen verzachten. Deze zaak zal uitmaken in hoeverre de grondrechten in de constitutie ook gelden voor mensen met hiv/aids.
V: Jullie organisatie is in 10 landen in zuidelijk Afrika actief. Is dit de eerste rechtszaak van deze soort in de regio?
A: Er is een zaak in Namibië die hier op lijkt. Namibië had een beleid om op hiv te testen voor indiensttreding. Het leger weigerde personen met hiv in dienst te nemen. Dit beleid is met succes aangevochten bij de arbeidsrechter.
V: Hoe is in het algemeen de mensenrechtenrechtensituatie in de regio?
A: Dat wisselt per land. Er zijn bijvoorbeeld landen zoals de Democratische Republiek Congo en Zimbabwe waar het erg slecht is gesteld met de mensenrechten en er is Botswana waar de situatie veel beter is. Voor zover het gaat om de mensenrechtensituatie rond hiv is er nog veel werk te verrichten in de hele regio.
V: Ik geloof dat dit de eerste keer is in de regio dat een proces wordt geblogd (rechtstreeks of achteraf). Waarom heeft de SALC besloten deze rechtszaak te bloggen?
A: Een van de voornaamste redenen is dat de meeste mensen nooit in een rechtszaal komen. Ze zijn niet op de hoogte van wat er zich afspeelt tijdens een proces. We hopen hiermee een beeld te geven van wat er gebeurt tijdens een zitting. Een andere reden is dat sommige van deze rechtszaken plaatsvinden in plaatsen die aan de aandacht van de grote media ontsnappen. Door te bloggen over deze rechtszaak zullen de mensen in de regio meer te weten komen over hiv en mensenrechtenkwesties. We willen niet te veel de juridische details belichten maar vooral de betrokkenen in het proces aan het woord laten komen met hun verhalen en ervaringen die volgens mij veel mensen bekend voorkomen in zuidelijk Afrika.
V: Is de weblog een onderdeel geworden van de communicatiestrategie van SALC?
A: Onze weblog bestaat al langer maar dit is de eerste poging regelmatig te berichten en meer mensen in de regio bij mensenrechtenkwesties te betrekken. We willen onze weblog als een ruimte voor discussie en gesprekken over juridische en menselijke kwesties gebruiken.
V: Hoe is de relatie tussen de gevestigde media en mensrechtenorganisaties in de regio? Is het gemakkelijk je stem te laten horen via de gevestigde media?
A: De gevestigde media proberen verslag te doen van mensenrechtenkwesties, maar over deze kwesties wordt in veel landen waar wij actief zijn niet voldoende bericht. Daarom zien we een taak weggelegd voor de alternatieve media om over mensenrechtenkwesties te berichten. Alternatieve mediatechnieken zoals weblogs, Twitter en videoblogs zullen zeker helpen het gat te dichten.
V: Heb je nog andere ideëen over het gebruik van nieuwe media voor de berichtgeving en discussie van mensenrechtenkwesties in de regio?
A: We denken er momenteel aan om Twitter aan te wenden om mensen in te lichten over bijvoorbeeld zaken die voor de rechter komen in verschillende landen in zuidelijk Afrika, over recente rechterlijke uitspraken, enz. We denken dat het zin heeft om deze nieuwe vormen van communicatie te gebruiken in ons werk. Ik weet dat we hiermee andere organisaties aanmoedigen om deel te nemen aan conversaties op het internet. We zijn een kleine organisatie en als wij nieuwe media doeltreffend gebruiken zullen andere organisaties niet achter willen blijven. Hopelijk zullen personen die met mensenrechtenkwesties bezig zijn deze nieuwe mediavormen ook serieus gaan nemen.
V:Zijn er op het ogenblik online stevige discussies over mensenrechtenkwesties in de regio?
A: De meeste discussies via deze nieuwe media gaan over politiek en technologie. We hopen een forum te bieden voor de mensen om kennis op te doen, te discussiëren en uiteindelijk betrokken te raken bij mensenrechtenkwesties in hun land.
V: Wat heb je van je eerste ervaring geleerd met het gebruik van nieuwe media tijdens de Guantanamo-processen?
A: Die ervaring gaf me het gevoel dat een weblog een echte bruikbare manier is om mensen die niet in de rechtszaal aanwezig zijn een proces te laten zien en te laten volgen.
V: Laatste vraag. Denk je dat nieuwe-mediatechnieken en toepassingen zoals weblogs, Twitter, sociaal netwerken, enz. zullen leiden tot tastbare sociale en politieke veranderingen in de regio?
A: Nieuwe mediavormen dragen bij aan het met beperkte middelen sneller verspreiden van nieuws, toenemende bewustwording, meningsvorming, commentaar en discussie. In zuidelijk Afrika zijn we in het eerste stadium van bewustwording en contact maken. Ik hoop dat we binnenkort het tweede stadium bereiken wanneer mensen deze kwesties aan de beleidsmakers voorleggen. Dan zijn we voorbij de discussiefase en gaan we daadwerkelijk iets doen met de verkregen informatie. Deze eerste fase is echter heel belangrijk want we hebben kennis nodig over wat er gebeurt en een idee over wat niet zou mogen gebeuren. Daarna zijn we in staat actie te ondernemen. Zover zijn we nog niet.

* Volg het proces via de SALC-weblog .