- Global Voices in het Nederlands - https://nl.globalvoices.org -

Japan: ‘Gedachtencontrole’-screening van lekenrechters

Categorieën: Japan, Bestuur, Politiek, Wetgeving

Hoewel het nieuws deze week (mei 2007, vert.) in Japan begrijpelijkerwijze was gericht op de sensationele zelfmoord van landbouwminister Matsuoka Toshikatsu [1] [en] (en daarmee samenhangende schandalen [2]) [en], is, zoals vaak in dit land, een ander minder sensationeel maar aantoonbaar zeker zo belangrijk nieuwsfeit aan de algemene aandacht ontsnapt. Het nieuws was gemeld in een zaterdag gepubliceerde blog op de ‘doko doko’ [3] [en] weblog van het lid van het parlement(Diet) Nobuto Hosaka [4] [en] van de Sociaal Democratische Partij van Japan. Hij is het meest actieve lid van van het Huis van Afgevaardigden (wat betreft gestelde vragen) en staat bekend als een luis in de pels van de regeringscoalitie [5] [en]. De blog van zaterdag ging over een nieuw stelsel van lekenrechters [6] [en] dat in mei 2009 in Japan wordt ingevoerd. Na de invoering zal voor het eerst in de Japanse geschiedenis een groep van zes lekenrechters (tezamen met drie beroepsrechters) strafzaken beoordelen waarop zware straffen staan tot zelfs de doodstraf. (Een simulatie van de selectieprocedure van de lekenrechters is reeds in gang gezet. [7][en])

Om het belang van het nieuwe lekenrechterstelsel te begrijpen, is het goed om enkele elementaire feiten over het rechtsstelsel van Japan nader te bekijken. In ieder geval op papier komt het Japanse rechtsstelsel met indrukwekkende cijfers voor de dag, met een enorm hoog veroordelingspercentage van 99,8% [8] [en] en een percentage van 86,6% van ‘volledige bekentenis van de verdachte’. [9] [en] Deze cijfers verhullen meer dan dat ze aantonen zoals recentelijk bekend werd met het dramatische verhaal van een aantal verdachten in een zaak van stemmenkopen die onder dwang onder andere uit een raam bekentenissen schreeuwden en de namen van dierbaren door het slijk haalden. [10] [en]

Ontegenzeggelijk een van bekendste criticasters van het rechtsstelsel in Japan is de ervaren schrijver, [11]activist [12] en blogger [13] [en] Arudou Debito. Debito legt uit [14] wat er gebeurt als je bent opgepakt door de Japanse politie [en]:

Er staat je een moeilijke tijd te wachten. Er is niet zoiets als het recht van de verdachte om meteen voor de onafhankelijke rechter te worden gebracht (Habeas Corpus), wat betekent dat de Japanse politie je 23 dagen kan vasthouden (3 dagen voor het eerste verhoor te verlengen met maximaal 2 keer 10 dagen met goedkeuring van de rechter. Een rechter geeft die goedkeuring klakkeloos af en ontneemt de aanklager dit recht alleen als een advocaat tussenbeide komt.) Er is sprake geweest van het verkrijgen van informatie (ondertekende bekentenissen welke gevangenen niet hebben kunnen lezen) door lichamelijke en geestelijke dwang (slaan, gebrek aan slaap en aan basisvoorzieningen, weigering van contact met de buitenwereld, met het consulaat of weigering van juridische bijstand) toegepast door estafettes van kettingrokende ondervragers. In hechtenis worden genomen door de Japanse politie is een van de vreselijkste nachtmerries die je kunt overkomen in Japan.

Meer recentelijk stelde de blogger Pellegrini op Trans-Pacific Radio [15][en] een minutieus overzicht samen van het probleem van afgedwongen bekentenissen in Japan, daarbij opmerkend:

De politie en de opsporingsambtenaren oefenen de grootst mogelijke druk uit zoals het onthouden van maaltijden, fysieke dwang en onthouding van slaap om er zeker van te zijn dat een bekentenis wordt ondertekend.

Het is de moeite waard te melden dat het rechtsstelsel dit alles toelaat. Videobanden en opnames zijn niet nodig (deze zijn niet eens toegestaan!) in de verhoorruimte; het is vanzelfsprekend dat er veel zaken zijn waar bekentenissen zijn afgedwongen. Het is waarschijnlijk dat een belangrijk deel van deze afgedwongen bekentenissen inderdaad vals zijn. Het feit dat advocaten opsporingsambtenaren waarschuwen voor afgedwongen bekentenissen van de verdachten toont aan dat deze afgedwongen bekentenissen voorkomen en dat advocaten niet of nauwelijks bij de verhoren aanwezig zijn.

De blog van Hosaka kan alleen werkelijk worden begrepen tegen deze achtergrond van het chronische probleem van afgedwongen bekentenissen. De blog heet ‘De geheime valstrik van het lekenrechterstelsel: screening van opvattingen in gesprekken met lekenrechters’ [16] [en] en begint als volgt:

昨日は、衆議院法務委員会で「犯罪被害者の訴訟参加」を制度化する刑事訴訟法改正案の質疑を40分行った。この最高裁と法務省とのやりとりの中で、裁判員制度の「くじで選ばれる国民の幅広い意見」という根底から揺らぐような事態が明らかになった。検察側が「警察官」を証人として出廷される時に、裁判所に対して裁判員候補に対して「あなたは警察官の捜査を信用していますか」と質問させることが出来る。「いや、信用ならないですね」と答えると「公平な裁判が保障されない」と検察官が判断して最大4人まで理由を示さずに「忌避」の手続きを行うことが出来るというものだ。

Gisteren heb ik in de Commissie van juridische aangelegenheden van het Lagerhuis (de regering) veertig minuten vragen gesteld over een juridische wijziging van het strafproces om ‘de participatie van slachtoffers van misdrijven aan de rechtspraak’ te institutionaliseren. In een gedachtewisseling tussen het Hooggerechtshof en het Ministerie van Justitie zijn plannen uitgelekt die het juridische systeem fundamenteel kunnen veranderen door  ‘een waaier van opvattingen van een groep burgers door het lot aangewezen’, onderdeel van het (nieuwe) lekenrechterstelsel. Indien een politiefunctionaris door de aanklager wordt opgeroepen om te getuigen is het toegestaan om de lekenrechterkandidaten en de rechtbank te vragen of zij vertrouwen hebben in het opsporingsonderzoek van deze politiefunctionaris. Als ze daarop antwoorden geen vertrouwen in deze politiefunctionaris te hebben kan de aanklager besluiten dat een eerlijk proces niet kan worden gewaarborgd en vervolgens een procedure starten waarin zonder opgave van redenen tot maximaal 4 kandidaten kunnen worden gediskwalificeerd.

「市民の代表」として出てくる6人の裁判員たちは、検察側のフィルタリングにかけられた「警察を疑わない善意の市民」ばかりとなり、「自白の任意性」をめぐって弁護側と激しく争う事件について、大きな影響を与えるのは間違いない。「くじ」で選ばれた裁判員候補を、捜査権力が「警察の捜査への信頼度」「死刑についての考え方」などに対して「思想チェック」をして、理由を述べずに4人まで「忌避」という排除手続きを取るという仕組みが隠れていたことに愕然とする。「官」にとって、都合のいい「官を疑うことなき善良な市民」が国民全体から「くじ」で選ばれたとすれば、これは「市民の司法参加・偽装」そのものである。法曹三者で国民の思想信条の自由を侵すような「許しがたい設問」をつくりあげていたとすれば、看過出来ない。以下に仮記録を示しておく。来週から、国会内で「裁判員制度を問う超党派議員の会」を呼びかけ、司法の変質と暴走にブレーギをかけていきたいと思う。以下、委員会でのやりとりを再現してみよう。

De zes leden van het lekenrechterstelsel, handelend als ‘vertegenwoordigers van de bevolking’ zijn via de selectie door de aanklager een groep geworden van niet meer dan ‘goedbedoelende burgers zonder enige twijfels over de politie’ wat vervolgens tijdens het proces een grote invloed heeft op de strijd tussen de aanklager en de verdediging  over de ‘vrijwilligheid van de bekentenissen’ (zoals door de politie verkregen). Het openbaar ministerie heeft de bevoegdheid om een ‘screening van opvattingen’ te doen van deze door het lot aangewezen afgevaardigden van de lekenrechtspraak zoals over kwesties als de ‘mate van vertrouwen in het politieonderzoek’, hun ‘opvattingen over de doodstraf’ en kan zonder opgave van redenen een wrakingsprocedure starten om tot vier kandidaten uit te schakelen. Ik ben geschokt dat dit plan geheim is gehouden. Deze voor de bureaucratie zeer geschikte ‘goedbedoelende burger zonder twijfels over de bureaucratie’ uit de bevolking aangewezen door het lot, is niets meer dan een dekmantel onder de naam van ‘participatie aan het rechtsstelsel’. Indien de drie takken van de juridische gemeenschap deze ‘onacceptabele vragen’ hebben voorbereid en die een inbreuk op de vrijheid van gedachte en overtuiging kunnen maken, mogen we dat niet zomaar laten passeren. Hieronder geef ik een ruwe samenvatting (van de handelingen). Vanaf volgende week zal ik proberen deze ondoordachte degeneratie van het recht proberen aan te pakken. Ik nodig u uit de hieronder weergegeven gedachtewisseling in de Commissie van juridische aangelegenheden te lezen.

De rest van de blog bestaat uit de handelingen van de parlementaire sessie (Diet), hieronder in hun geheel vertaald:

保坂 昨日の新聞に裁判所の裁判員制度の手続きに関する最高裁規則の要綱がまとまったという記事が出ています。そこで、質問を裁判員について口頭諮問というか面接でするわけですが゛、この中に「捜査官証言」、つまり警察官等(※証人)が予定されている事件において、当事者の求めがあった場合(※検察側)、裁判長が口頭で「あなたは警察等の捜査が特に信用出来ると思う事情がありますか。あるいは、逆に特に信用出来ないという事情がありますか」と質問をし、「いいえ」と回答した場合は、何も質問しない。「はい」と回答した場合は、「それはどのような事情ですか」と質問する。その回答によって必要がある時には、「警察官等の証言の内容を検討して公平に判断することが出来ますか」と質問をし、不公平な裁判をするおそれの有無を判断する、とある。どういう意味ですかね。我々は志布志事件などで警察の捜査も行き過ぎがあるということを随分認識しています。たとえば裁判員の候補者がですね、「警察の捜査も時々、密室で行われているから行き過ぎがあるかもしれません」と言うかもしれません。どういう意図でこの設問があるのですか。

Hosaka

Gisteren is er een krantenartikel verschenen over de afronding van de belangrijkste onderdelen van een rapport van het hooggerechtshof over de procedures in het kader van het nieuwe lekenrechterstelsel. In het artikel komt ter sprake dat de lekenrechters zouden worden ondervraagd in een mondelinge consultatie of gesprek. In zaken waar de politiefunctionaris als getuige is opgeroepen, ‘getuigenverklaring van opsporingsambtenaar’, en beroep is aangetekend door een betrokkene (de aanklager), kan de voorzittende rechter in het kader van zulke consultaties of gesprekken de volgende vragen stellen:
“Zijn er omstandigheden op grond waarvan u vertrouwen kunt hebben in het onderzoek van de politie of anderen? dan wel
“Zijn er omstandigheden die aanleiding geven geen vertrouwen te hebben?”
Indien het antwoord ‘nee’ luidt worden geen verdere vragen gesteld (aan de kandidaat-lekenrechter). Indien het antwoord ‘ja’ is wordt de lekenrechter gevraagd: “Wat voor omstandigheden zijn dit?”. Afhankelijk van het antwoord op deze vraag wordt, indien noodzakelijk, de kandidaat-lekenrechter vervolgens gevraagd: ” Denkt u dat u deze getuigenverklaring van de politiefunctionaris kan accepteren en een eerlijk oordeel kan vellen?” De burger wordt beoordeeld op grond van zijn twijfels over de eerlijkheid van het proces. Wat betekent dit allemaal? We weten allemaal dat er gevallen zijn, zoals het Shibushi voorval [10] [en], waarin het politieonderzoek te ver is gegaan. Een van deze lekenrechterkandidaten zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: “In politieonderzoeken gebeuren dingen soms achter gesloten deuren, dus in dit opzicht zijn ze misschien te ver gegaan.” Wat is de bedoeling van deze ondervraging?

小川最高裁事務総局刑事局長 お答えします。公判前整理手続きをやっていく際に、捜査官証人が申請される、また予定される事件があるとわかりました時に、当事者の方から求めがあった場合に「捜査官証人の証言の信用性」について不公平な裁判をするおそれがあるかないかという点を判断をするために、今、委員の御指摘のような質問をさせていただく、ひとつの判断資料となろうかと思います。実際には、裁判体が判断されますから具体的どうなるかというのは裁判体の判断となります。

(Hoofdinspecteur van het secretariaat van het Hooggerechtshof) Ogawa
Ik zal de vraag beantwoorden. In zaken met procedurele vragen voorafgaande aan de zitting, zodra bekend wordt dat een opsporingsambtenaar eventueel zal worden opgeroepen om te getuigen, of als vaststaat dat een opsporingsambtenaar wordt opgeroepen in zaken waar een betrokken partij een verzoek heeft ingediend om te kunnen beoordelen of er een mogelijkheid is dat oordeel over het ‘vertrouwen in de mondelinge getuigenverklaring van een opsporingsambtenaar’ onredelijk zou kunnen zijn, nemen we momenteel de vragen van het commissielid (Hosaka) in overweging en zullen die in onze beschouwing betrekken. Praktisch gesproken is het de rechtbank die het besluit neemt en wat de resultaten zullen zijn hangt uiteindelijk van het besluit van de rechtbank af.

保坂 法務省刑事局長に聞きたいのですが、今のような捜査官が証人として出てくる場合には、おそらく自白はしている、しかし、その後に否認に転じて、「自白調書」の任意性に疑いがある場合、こういうことが多いんではないかと思います。裁判所が設問していますよね。「警察官の捜査等にどれだけ信用性を置いているかどうか」と。「私は全然信用していないんだ。最近は相当密室でおかしいと思う」と面接で言っていたら、検察官はこの裁判員候補者を忌避出来るんですね。忌避する理由になりますか。

Hosaka

Ik stel deze vraag aan de Hoofdinspecteur van het Ministerie van Justitie. In zaken die u zojuist heeft genoemd waarin de opsporingsambtenaar als getuige is opgeroepen, is naar alle waarschijnlijkheid een bekentenis afgelegd. Echter, wat gebeurt er in zaken waar na de (bekentenis), de verdachte van gedachten verandert en terugkomt op zijn bekentenis en de vrijwilligheid van de ‘vastgelegde bekentenis’ in twijfel trekt? Ik geloof dat dit in veel zaken voorkomt. Ingeval de rechtbank de vraag stelt of men vertrouwen heeft in het onderzoek van de politiefunctionaris en de kandidaat in een interview zegt: ” Ik heb geen enkel vertrouwen in aanmerking genomen datgene wat recentelijk achter gesloten deuren plaats heeft gevonden”, dan kan de opsporingsambtenaar de kandidatuur van de lekenrechter aanvechten. Zou dit een reden kunnen zijn voor diskwalificatie?

(そんな事が出来るのか? と与党席からの声。「忌避出来るんですよ。理由を示さずに4人まで忌避出来るんです。警察官はどうかなあという人に対して検察側がどう判断するかどうか」と保坂議場の与党議員に説明)

(Iemand van de regeringspartij (LDP) roept: Kunnen ze dat doen? Hosaka legt uit aan dit lid van de regeringspartij: “Ja, zij kunnen bezwaar maken. Zonder opgave van redenen kunnen ze tot 4 kandidaten diskwalificeren. Hoe zal de aanklager mensen beoordelen die twijfels hebben over de politiefunctionaris?”)

小津法務省刑事局長  この件、検察官がどのような場合に理由を示さないで忌避するかどうかということは、私どもで何も具体的に検討しているわけではないわけで、個々の事件における検察官の判断ということになろうかと思います。

(Hoofdinspecteur van het secretariaat van het Hooggerechtshof) Ogawa. We hebben geen concreet onderzoek gedaan naar de vraag onder welke omstandigheden een opsporingsambtenaar, zonder opgave van redenen, (de kandidatuur van een lekenrechter) kan aanvechten. Ik denk dat dit afhangt van de beslissing van de opsporingsambtenaar in elk afzonderlijk geval.

保坂 法務大臣に感想を求めたいんですよ。裁判員というのはくじで選ばれるんですよね。衆議院選挙の有権者名簿で。しかし、その中で、「警察の捜査はちょっと私は信用出来ないですよ」と言った場合には、検察側から「この人、忌避」と出るかもしれない。……忌避の対象になってくると、本当に国民全体の意見を代表して、まんべんなく汲み上げた制度になるのかどうか、大変不安になってきたんですね。その点、どうですか。

Hosaka

Ik verzoek de minister van justitie ons te laten weten wat zijn opvatting hierover is. De lekenrechters zijn met behulp van het lot aangewezen van een lijst van geregistreerde kiezers voor de verkiezingen van het Lagerhuis. In deze procedure kan de aanklager echter in de gevallen dat de (kandidaat-lekenrechter) zegt: “Ik heb niet zoveel vertrouwen in dit politieonderzoek”, verklaren dat “we (de kandidatuur van) deze lekenrechter wraken”. De lekenrechter kan dan worden uitgesloten. …als lekenrechters onderwerp worden van zulke wrakingen, vraag ik me af of we kunnen volhouden dat dit stelsel een evenwichtige en representatief overzicht biedt van de onder de bevolking van het hele land levende opvattingen. Ik ben bijzonder bezorgd. Wat is uw mening hierover?

長勢法務大臣 裁判員制度を創設する時、当時は色々な御意見があった事を思い出します。片一方は、「こんなのが入るとみんな無罪になってしまうんじゃないか」「いや、みんな重罪になってしまうんじゃないか」という議論があったことを思い出します。

今の議論もそういうことに関連しているのかなと不安を感じますが、法曹三者において適切にですね、こういうあまり重箱のスミをつつくような法律論じゃなくて、一般の国民の良識が反映されるような裁判員制度にしていきたいと思います。

Minister van justitie Nagase

Ik herinner mij dat er verschillende standpunten werden verkondigd toen het lekenrechterstelsel werd voorbereid. “Als dit wordt ingevoerd zal dan iedereen onschuldig worden verklaard?”, “Nee, iedereen zal worden veroordeeld, niet soms?” Ik herinner me dat er dit soort argumenten werden gebezigd. Uw zorgen houden geloof ik met deze eerdere argumenten verband. Binnen de drie takken van de overheid werken we op een passende manier naar een lekenrechterstelsel dat het gezond verstand van de gemiddelde burger weergeeft, niet zomaar een juridisch debat waar mensen kibbelen over elk onbelangrijk detail.

保坂 重箱のスミをつつくような議論をしているつもりはありません。これは裁判で裁判員制度の中で「被害者」の方が参加されるというトータルなパッケージとしての議論をしなければならない。この「忌避」ということも今、わかってきたわけなので、トータルに議論したい。

Hosaka

Het is niet mijn bedoeling te kibbelen over elk onbelangrijk detail. Waar we over in een breder verband dienen te discussiëren is de participatie van het ‘slachtoffer’  in het juridisch proces binnen het lekenrechterstelsel. Nu we de betekenis van “wraking” (van kandidaten) begrijpen wil ik een diepgaand debat over deze kwestie hebben.

Veel andere blogs hadden links naar deze blog, 13 trackbacks werden opgenomen in de commentaarsectie van de blog zelf. Degenen die Japans kunnen lezen kunnen interessante discussies over dit onderwerp vinden op de blogs van tokyodo-2005 [17] [en](met veel ingezonden commentaar), niphonese [18] [en] en Takano Yoshimichi [19] [en].