- Global Voices in het Nederlands - https://nl.globalvoices.org -

Brazilië: Vaticaan veroordeelt abortus verkracht meisje

Vertaling geplaatst op 20 maart 2009 9:17 GMT 1 · Geschreven door Carlos Dutra Vertaald door Mieke Tulp

Categorieën: Latijns-Amerika, Brazilië, Bestuur, Gezondheid, Humanitair ingrijpen, Jeugd, Mensenrechten, Politiek, Religie, Vrouwen & sekse, Wetenschap, Wetgeving

Aartsbisschop van Olinda en Recife, dom José Cardoso Sobrinho, foto van Alexandre Severo, gepubliceerd onder licentie van Creative Commons

Een 9-jarig meisje van 40 kilo, met een lengte van 1.33 m uit een arbeidersgezin uit een arme regio in het noordoosten van de staat Pernambuco ^[1] klaagde in de laatste week van februari tegen haar moeder dat ze vreselijke buikpijn had. Ze gingen samen naar een gezondheidscentrum waar ze ontdekten dat het meisje 15 weken in verwachting was van een tweeling. Pas toen bekende het meisje aan haar moeder dat haar stiefvader haar en haar oudere zus van 14 de afgelopen drie jaar regelmatig had verkracht. De stiefvader is vastgezet en heeft bekend dat hij het meisje seksueel heeft misbruikt sinds ze zes jaar oud was. Hij moet tijdens de duur van het onderzoek waarschijnlijk in de gevangenis blijven.

Na veel tegenstand van de Katholieke Kerk werd er door een medisch team een abortus uitgevoerd. In de Braziliaanse wetgeving is abortus verboden, behalve in geval van verkrachting (tot de twintigste week van de zwangerschap) en wanneer het leven van de moeder gevaar loopt. Dit meisje voldeed aan die voorwaarden.

Toch heeft dit geval geleid tot een maatschappelijke strijd waar de Rooms-Katholieke Kerk en de rechterlijke macht bij betrokken zijn: met goedkeuring van het Vaticaan ^[2] [en] heeft de aartsbisschop van Olinda en Recife, dom José Cardoso Sobrinho, de moeder, de arts en het hele medische team dat verantwoordelijk was voor de operatie geëxcommuniceerd. Het meisje werd ontzien, omdat minderjarigen volgens de wet van de Katholieke Kerk vrijgesteld zijn van excommunicatie. De aartsbisschop heeft de stiefvader echter niet geëxcommuniceerd en gaf als verklaring ^[3] [en]: “een ergere daad (dan verkrachting) is abortus, het beëindigen van een onschuldig leven.”

Het nieuws heeft de abortuskwestie in Brazilië ^[4] [en] weer doen oplaaien en bovendien de invloed die de Rooms-Katholieke Kerk in een seculiere staat heeft op persoonlijke en rechterlijke besluiten in de schijnwerpers gezet. De Portugees sprekende blogwereld reageert hierop. Sebastião Nunes zegt in zijn blog Responsa de Pedra ^[5] [pt]:

É impressionante a hipocrisia envolvida neste julgamento inquisitorial feito pala Igreja Católica. Uma criança violentada em seu corpo e seus direitos, desde os 6 anos de idade, com risco elevado de morrer pela continuação da gestação, tem, conforme a estúpida decisão destes cardeais, que aceitar a beleza do milagre da vida e morrer, se necessário for, pois esta foi a vontade de Deus.

E depois a Igreja Católica não entende porque o povo abandona as suas fileiras. Conforme o julgamento da Igreja foi a vontade de Deus que fez o padrasto da criança estuprá-la covardemente. Triste Deus este.

De schijnheiligheid die de Katholieke Kerk met dit oordeel tentoonspreidt is onvoorstelbaar. Een kind dat fysiek en rechtmatig wordt verkracht, dat sinds haar zesde jaar misbruikt wordt, dat groot risico loopt dood te gaan als de zwangerschap niet wordt afgebroken, moet het mooie wonder van leven en dood accepteren omdat dit, volgens een idioot besluit van de kardinalen, de wil van God was.
En dan wil de Katholieke Kerk niet begrijpen waarom de mensen uit de kerk vertrekken. Volgens het oordeel van de Kerk was het Gods wil die de laffe stiefvader ertoe bracht het meisje te verkrachten. Een trieste God is dat.

Met een zekere ironie betreurt Lele Teles op zijn blog Technosapiens ^[6] [en] dat de geestelijken uitgerekend op Internationale Vrouwendag een kwetsbaar slachtoffertje straffen:

O mais indignante é que no dia internacional da mulher, um senhorzinho religioso aparece para mostrar que o mundo dele ainda é machista, e que machistas deveriam ser o estado e a ciência.

O bispo queria que a menina seguisse grávida de outra menina porque ele diz que defende o direito à vida. Mas como a menina de nove anos de idade corria risco de morte se continuasse com a gestação, logo, subentende-se que o bispo defendia a vida do… estuprador.

Het walgelijkste is nog wel dat er op Internationale Vrouwendag een religieus mannetje verschijnt om te demonstreren dat zijn wereld nog steeds seksistisch is en dat seksisme de staat en wetenschap zou moeten domineren. De bisschop wil dat het kind een ander kind draagt, alleen omdat hij zegt dat hij vóór het recht op leven is. Maar omdat het leven van het meisje gevaar zou lopen als de zwangerschap verder vorderde, komt het erop neer dat de bisschop het leven van de verkrachter beschermde…

Op de blog van Vitor Lessa staat een publicatie met de naam Ignorância ^[7] [Onwetendheid, pt]. Er wordt gevraagd of de Katholieke Kerk weet dat Brazilië een seculiere staat is en of ze weten dat niet iedereen tot hun instituut behoort en dat velen zich vragen stellen bij de meningen die door het Vaticaan worden ‘voorgesteld’.

[…] ele [o cardeal] está afirmando que devemos voltar a idade média quando o Estado e a Igreja se confundiam e o clero ditava as regras supostamente estabelecidas por Deus. Quando milhões de pessoas foram queimadas em nome de Deus, quando a igreja dizia que os homens deviam servir a seu senhor feudal porque Deus assim desejava e muitos outros fatos. Em momento nenhum ele pensou que o Brasil não é constituido somente de católicos, que o Brasil é um país laico (sem religião definida) e que os seus habitantes elegeram pessoas que fizeram uma constituição legítima para reger o país e sua população. Em momento nenhum o bispo lembrou que não está na idade média e que, acima da instituição a qual ele pertence, existe um Estado que deve atender às necessidades de todos os seus cidadãos. Afinal, todos são iguais perante a lei e pagam impostos para sustentar a nação. Não pensem que essa é uma atitude isolada de um bispo, é uma postura sustentada pela Igreja católica. A igreja católica não somente é contra o aborto em casos de estupro, mas também contra a lei que protege os homossexuais, que pagam impostos e são juridicamente iguais ao bispo. Portanto, se a igreja aceita que parcelas oprimidas (como as mulheres que são agredidas por seus maridos) sejam protegidas por lei, por que outra parcela como a dos homossexuais não podem ser progida? Afinal, são ou não são todos iguais? A igreja católica também proibe o uso de camisinha ou qualquer método anticoncepcional.

[…][…] Hij [de kardinaal] zegt dat we naar de middeleeuwen zouden moeten terugkeren, toen staat en kerk hand in hand gingen en de geestelijke stand de regels dicteerde die door God zouden zijn bepaald, toen miljoenen mensen uit naam van God verbrand werden, toen de kerk zei dat mannen hun feodale heren moesten dienen enkel en alleen omdat God dat wenste en zo waren er nog veel meer dingen. Hij heeft nooit bedacht dat Brazilië niet alleen door katholieken wordt bewoond, dat Brazilië een seculier land is (zonder staatsgodsdienst) en dat de inwoners ervan een geldige grondwet hebben gekozen om het land en de bevolking te regeren. De bisschop is vergeten dat we niet langer in de middeleeuwen leven en dat er boven het instituut waar hij toe behoort een land staat dat aan de behoeften van ál zijn burgers tegemoet moet komen. Iedereen is immers gelijk voor de wet en betaalt belasting om het land te ondersteunen. Ik denk niet dat dit de geïsoleerde actie van een bisschop is, het is een houding die door de Katholieke Kerk gesteund wordt. De Katholieke Kerk is niet alleen tegen abortus in geval van verkrachting, maar ook tegen een wet ter bescherming van homoseksuelen, die belasting betalen en wettelijk gezien gelijk zijn aan de bisschop. Dus als de kerk accepteert dat de wet de onderdrukte minderheden (zoals vrouwen die door hun man worden geslagen) beschermt, waarom kan een andere groep, zoals homoseksuelen, dan niet ook beschermd worden? We zijn immers allemaal gelijk, of niet? De Katholieke Kerk verbiedt ook het gebruik van condooms of andere middelen voor geboortebeperking.

Daniel Braga bespreekt de kwestie op zijn blog Mausoléu do Gargula ^[8] [pt] in het artikel Cegueira religiosa (religieuze blindheid). In dit bericht stelt hij een reeks vragen die niet alleen ingaan op de fysieke conditie van het meisje, maar ook op de financiële omstandigheden en in hoeverre het haalbaar is om op negenjarige leeftijd twee kinderen te krijgen:

Acredito que uma das piores coisas já inventadas pelo homem é a cegueira religiosa. Observem bem que não estou falando da religião em si, pois esta é realmente importante ao homem, mas sim de dogmas absurdos que acabam causando a cegueira religiosa.

[…]

Surgem algumas perguntas e não vou de forma alguma respondê-las, deixando a todos a tarefa de refletir sobre as possíveis respostas:

Será que esta menina conseguirá prosseguir com esta gravidez sem que seu corpo seja mais maltratado do que já está? Poderia esta gravidez ter um risco elevado levando então a morte das crianças, todas as três?

Como uma criança poderá criar estas duas crianças?

Qual o dano social futuro desta família?

Como estará a mente desta pobre criança que deveria estar brincando com bonecas mas que foi o alvo dos abusos de um estuprador?

Como será a estrutura familiar que esta menina vive?

Como ficaria esta mesma estrutura familiar depois do nacimento destes bebês?

Qual deveria ser o papel da religião neste caso? Um papel punitivo ou confortante?

Sendo punida, direta ou indiretamente, pelos representantes religiosos, como esta criança se sentirá agora? Será que ela somatizará os problemas jogando em si mesma a responsabilidade do hediondo fato?

Ik vind dat religieuze blindheid een van de ergste dingen is die de mens heeft uitgevonden. Let op, ik heb het niet over religie zelf, want die is heel belangrijk voor mensen, maar over het absurde dogma dat uiteindelijk religieuze blindheid veroorzaakt.[…]

Er rijzen vragen en die zal ik op geen enkele manier gaan beantwoorden. Dat laat ik aan jullie allemaal over, zodat iedereen kan nadenken over de mogelijke antwoorden:

Zou dit meisje de zwangerschap hebben kunnen voortzetten zonder dat haar lichaam nog verder beschadigd zou raken dan het al is? Zou de extreem riskante zwangerschap kunnen leiden tot de dood van de kinderen, van alledrie de kinderen?
Hoe zou een kind deze twee kindjes kunnen opvoeden?
Wat is de toekomstige sociale schade voor dit gezin?
Hoe gaat het geestelijk met dit arme kind, dat met poppen zou moeten spelen, maar die het slachtoffer werd van misbruik door een verkrachter?
Hoe is de structuur van het gezin waarin dit meisje leeft?
Hoe zou deze gezinsstructuur nadien zijn, als deze baby's geboren zouden worden?
Wat zou de rol van het geloof in dit geval moeten zijn? Een straffende rol of een troostende rol?
Hoe voelt het kind zich nu, nadat ze, direct of indirect, gestraft is door religieuze vertegenwoordigers?
Heeft ze lichamelijke problemen, voelt ze zich verantwoordelijk voor deze gruweldaad?

Zelfs president Lula heeft over de kwestie gesproken. Hij zei dat hij katholiek is en dat hij persoonlijk tegen abortus is, maar als hoofd van het land steunt hij abortus in gevallen als deze (en bij gevaar voor de gezondheid). Hij uitte ook kritiek op het standpunt van de Katholieke Kerk ^[3][en]:

[…] a medicina fez o que tinha que ser feito, salvar a vida de uma menina de 9 anos. […] Como cristão e como católico, lamento profundamente que um bispo da Igreja católica tenha um comportamento, eu diria, conservador como esse.

[…] De geneeskunst deed wat gedaan moest worden, het leven redden van een 9-jarig meisje, […] Als christen en katholiek vind ik het buitengewoon beklagenswaardig dat een bisschop van de Katholieke Kerk zo'n conservatieve houding heeft.

De advocaat van de Katholieke Kerk zei dat hij een aanklacht wegens moord tegen de moeder van het meisje zou indienen, op basis van Artikels 1 en 5 van de federale grondwet, waarin de onschendbaarheid van het recht op leven wordt gegarandeerd. Hij zei dat “onze aanklacht niet alleen voortkomt uit onze geloofsovertuiging, maar dat de aanklacht ook gekoppeld is aan de grondwet.” Maar de openbaar aanklager ^[9] [pt] in Pernambuco heeft over de zaak gezegd:

O Ministério Público de Pernambuco, através da promotora Jeanne Bezerra, está acompanhando junto à Secretaria Executiva da Mulher e à ONG Curumim o caso da garota de nove anos grávida em decorrência de estupro em Alagoinha. De acordo com as informações repassadas à promotora pelo órgão e pela entidade, a garota está recebendo o acompanhamento médico, psicológico e social assegurados pelo Estatuto da Criança e do Adolescente. Até agora, não foi necessária a atuação judicial do MPPE. Como a legislação brasileira PERMITE o aborto em vítimas de estupro até a 20ª semana de gestão (entendimento do STJ), o procedimento pode ser realizado de acordo com avaliação médica, INDEPENDE de autorização judicial e, portanto, de parecer do Ministério Público.

De openbaar aanklager van Pernambuco doet, vertegenwoordigd door Jeanne Bezerra, samen met de vrouwenorganisatie Secretaria Executiva da Mulher en de niet-gouvernementele organisatie Curumim, onderzoek naar het geval van een 9-jarig meisje in Alagoinha dat in verwachting is geraakt door een verkrachting. Volgens de informatie die is vrijgegeven door de openbaar aanklager krijgt het meisje medische, psychologische en maatschappelijke hulp zoals die wordt gegarandeerd in het statuut voor kinderen en adolescenten. Tot nu toe heeft de MPPE [aanklager van Pernambuco] geen juridische actie hoeven ondernemen. Omdat de Braziliaanse wet abortus toestaat bij slachtoffers van verkrachting tot de twintigste week van de zwangerschap (volgens de STJ [hooggerechtshof]) kan de procedure op medische indicatie worden uitgevoerd, onafhankelijk van juridische goedkeuring en daarmee onafhankelijk van de mening van de aanklager.

De meeste reacties in de blogwereld zijn kritisch over de opstelling van de Katholieke Kerk, maar een kleine groep bloggers ondersteunt het besluit van de Braziliaanse aartsbisschop om alle mensen die betrokken waren bij de abortus te excommuniceren. Onder hen is Jorge Ferraz ^[10] [pt] uit Pernambuco, die een open brief aan Dom José Cardoso Sobrinho heeft geschreven waar hij meer dan 100 reacties op kreeg van zowel voor- als tegenstanders. En in een andere, al eerder geschreven open brief zegt Maite Tosta ^[11] [pt], die ook moeder is, dat het besluit niet beter kon zijn:

Nesse momento, em que essa menina precisava de apoio, de ajuda, de atendimento médico, psicológico e porque não, espiritual, vozes se levantaram para apontar uma saída “mais fácil”, que querem fazer crer que era a única razoável…

Logicamente, a situação da menina preocupa. Mas e os gêmeos? Não merecem nosso cuidado? Nossa preocupação? A vida humana não-nascida é tão vida quanto a nascida, e merece o mesmo cuidado. Por serem frutos de uma relação violenta, que não deveria ter sido consumada, não são humanos? Quer dizer que um feto é gente quando é desejado, e é coisa quando não o é?

O que é mais fácil para os envolvidos? Dar assistência, cuidar, acompanhar? Ou “eliminar o problema”? Mas… pergunto, mais fácil para quem? Afinal, essa menina vai crescer, não sem marcas deixadas por esse episódio. Apesar de todas as pessoas ao seu redor lhe dizerem que foi melhor assim, que seu corpo não comportava, que era gravidez de risco, que eram crianças frutos de violência e ela não precisava conviver com elas, que a lei não pune… ela sempre terá na sua consciência que consentiu na morte dos próprios filhos… essa é uma memória que não se apaga nunca, e que tem um gosto amargo.

Op het moment dat dit meisje ondersteuning, hulp, medische, psychologische en, waarom ook niet, geestelijke zorg nodig had, gingen er stemmen op om voor een “gemakkelijker” manier te kiezen, ze wilden ons doen geloven dat het de enige redelijke oplossing was…

De situatie van het kind is vanzelfsprekend zorgwekkend. Maar de tweeling dan? Zijn die onze aandacht niet waard? Onze zorg? Ongeboren menselijk leven is net zo veel leven als mensen die wel geboren zijn en het verdient dezelfde zorg. Omdat ze de vrucht zijn van een gewelddadige relatie, die niet had mogen plaatsvinden, zijn zij niet menselijk? Dus een foetus is een persoon wanneer het gewenst is en alleen maar een ding wanneer het niet gewenst is?

Wat is gemakkelijker voor de betrokkenen? Hulp, zorg, toezicht bieden? Of “het probleem verwijderen”? Maar… ik vraag me af, gemakkelijker voor wie? Dit meisje groeit immers op, niet zonder de sporen die deze periode nalaten. Ondanks alle mensen om haar heen die zeggen dat het zo beter was, dat haar lichaam het niet aankon, dat het een riskante zwangerschap was, dat de kindjes het gevolg van geweld waren en zij niet met hen hoefde te leven, dat de wet haar niet zou straffen… zal ze altijd blijven denken aan het feit dat ze heeft ingestemd met de dood van haar kinderen… dit is een herinnering die nooit weggaat en die een bittere smaak heeft.

Helaas was dit niet het eerste en waarschijnlijk niet het laatste geval in zijn soort. Een andere stiefvader is gearresteerd op verdenking van verkrachting ^[12] [pt], dit keer in de deelstaat Rio Grande do Sul. Het 11-jarige meisje is zeven maanden in verwachting, ze is opgenomen in het ziekenhuis in Rio Grande do Sul ^[13] en de zwangerschap kan haar leven in gevaar brengen. In beide gevallen is het onderzoek nog bezig.