- Global Voices in het Nederlands - https://nl.globalvoices.org -

Brazilië: Controversiële demarcatie van inheems land bevestigd

Categorieën: Latijns-Amerika, Brazilië, Inheems, Laatste nieuws, Mensenrechten, Milieu, Wetgeving

Vijf inheemse stammen in Brazilië hebben een 30 jaar durende strijd gewonnen rond de terugvordering van 1,7 miljoen hectare van hun voorouderlijke grond in Roraima [1] [en], een stuk land in het Amazonegebied langs de grens met Venezuela en Guyana. Op 19 maart deed het Braziliaanse hooggerechtshof (STF) uitspraak over de integriteit van het inheemse gebied Raposa Serra do Sol [2] [en], waardoor de afmetingen en de grenzen ervan intact bleven als een doorlopend gebied, en rancheros en rijstboeren, die hun zinnen hadden gezet op het land, teleurgesteld achterbleven.

De beraadslagingen van het hof begonnen in augustus 2008, maar het proces werd twee keer verdaagd. In december vroeg een van de 11 rechters die de zaak behandelden, Marco Aurélio Mello, om schorsing van de zaak voor nader onderzoek, hoewel 8 rechters al vóór de huidige gebiedsgrenzen hadden gestemd. De stemming ging verder op woensdag 18 maart en ondanks het feit dat er slechts 3 rechters over waren om hun stem uit te brengen, was er aan het einde van de dag nog geen besluit, wat wel werd verwacht.

1201ac2769image_media_horizontal [3]

Indianen bij het Braziliaanse hooggerechtshof in Brasília. Foto: Antonio Cruz/ABr [4] [pt], onder licentie van Creative Commons

Aurélio Mello was de eerste die gisteren sprak: hij las 6 uur lang een 120 pagina's lange uitspraak voor. Hij stemde tegen de huidige landmarkering van Raposa Serra do Sol, want “fouten die gemaakt zijn tijdens het proces zouden de demarcatie ongeldig moeten maken,” en hij betoogde dat de integriteit van het reservaat zoals het er nu ligt, een risico kan betekenen voor de Braziliaanse nationale soevereiniteit. Hij stelde een nieuwe demarcatieprocedure voor.

Mércio Gomes [5] [pt] beklaagt zich over de stemming:

Foi péssimo. Trata-se de um longo e caudaloso pronunciamento em que o ministro considera processo viciado pela falta de diversas ações, depoimentos, deslocamento da parte passiva, etc. O voto parcial do ministro Marco Aurélio requer que todo o processo seja “sanado”, o que exigiria uma série de providências que adiaria para as calendas gregas a decisão sobre o processo.

Het was vreselijk. Dit was een lange en uitvoerige verklaring waarin de rechter stelde dat de procedure was verpest door een gebrek aan diverse acties, verklaringen, verplichtingen, enz… Door de partijdige stem van rechter Marco Aurelio moet de hele procedure eerst worden “ontbonden”, wat een aantal maatregelen vereist waarmee de beslissing kan worden uitgesteld tot God weet wanneer.

Sommige bloggers daarentegen feliciteerden Marco Aurélio de Melo omdat hij de eerste was die zijn stem uitbracht tegen de demarcatie. Een van hen, José Leite Mesquita [6] [pt] meende dat de rechter een zeer heldere beslissing nam:

O voto do ministro será resgatado pela história quando o Brasil deixar de ser um Estado Federativo, e tiver se transformado, conforme estará sacramentado pela maioria de votos favoráveis, num Estado de Nações, por conta do surrealismo que manterá a demarcação contínua das terras indígenas na Reserva Raposa Serra do Sol.

Assistimos espantados, e temerosos, pouco mais de 200 mil indivíduos, alguns já aculturados, ter a posse permanente de 13% do território brasileiro.

A Constituição é clara: a terra é da união. Os índios tem a posse permanente.

De geschiedenis zal deze rechter gelijk geven, wanneer Brazilië niet langer een federale staat is en een staat wordt van [inheemse] volken, geformaliseerd door een meerderheid van de stemmen [vóór de demarcatie], vanwege het surrealisme dat de inheemse gebieden in Raposa Serra do Sol in stand houdt als een enkel reservaat. We hebben gezien, met verwondering en angst, hoe meer dan 200 duizend personen, van wie sommigen hun leefwijze al hadden aangepast, in permanent bezit waren van 13% van het Braziliaanse grondgebied. De grondwet is duidelijk: het gebied behoort de federatie toe. De indianen zijn in het permanente bezit ervan.

1200ac2744image_media_horizontal [7]

Buiten bij het Braziliaanse hooggerechtshof in Brasília. Foto: Antonio Cruz/ABr [4] [pt], onder licentie van Creative Commons

Woensdag vroeg in de avond voltooide rechter Marco Aurélio Mello zijn lange betoog, en nog slechts een rechter had tijd om te stemmen. Deze rechter, Celso de Mello, had niet veel tijd nodig om zijn stem uit te brengen ten gunste van de inheemse volken. De laatste stem, die van de president van de rechtbank Gilmar Mendes, werd uitgesteld tot donderdagmiddag. Mensen zagen het live via een videostreaming van Povos Indigenas [8] [pt], en plaatsten vanuit het hele land opmerkingen op Twitter. Na bijna twee uur kondigde @povosindigenas [9] aan [9] [pt]:

#raposa Placar 10X1 a favor da demarcação contínua….

#raposa Score 10 tegen 1 voor de continue demarcatie….

1201ac2815image_media_vertical [10]

In het hooggerechtshof in Brasília. Foto: Antonio Cruz/ABr [4] [pt], onder licentie van Creative Commons

Meer dan 3000 inheemse mensen hadden zich verzameld om de gerechtelijke stappen van het hof te zien, hetzij in Brasília, waar het proces plaatsvond, dan wel in Boa Vista, de hoofdstad van de staat, of in Raposa Serra do Sol. Vanwege de spanningen tussen stammen en lokale boeren [11] [en] in het verleden, stond de nationale garde op het land paraat om mogelijke gewelddadigheden na de uitspraak onder controle te houden.

Luiz Valerio Silva [12] [pt] doet verslag van de uitspraak vanuit de Surumú-gemeenschap, waar 200 mensen wachten op het resultaat. Hij zegt dat de dagen rond de besluitvorming daar vredig verliepen:

Os índios favoráveis à homologação contínua da reserva índigena Raposa Serra do Sol dançam a parixara e a arerúnia desde as primeiras horas da manhã. Eles estão certos da vitória. Creem que a demarcação pernamecerá em área contínua. (…)

A vila Surumú comporta neste momento, entre moradores e indígenas que vieram de fora para comemorar o resultado do julgamento, algo em torno de 400 pessoas. Ao todo, cinquenta famílias moram na vila. A estimativa é que cerca de 200 índios foram trazido para cá pelo Conselho Indígena de Roraima (CIR). Antes, falava-se em cerca de 3.000 mil índios. (…)

Entre os que esperam com ansiedade pela voto dos três ministros do STF que ainda falta se manifestar sobre o assunto, já há preparativos para uma intensa noite de forró em comemoração à confirmação da demarcação contínua da reserva. Sob um sol de mais de 40 graus, índios se movimentam nas ruas empoeiradas do Surrumu, aguardando a decisão.

De indianen die de integriteit van het reservaat Raposa Serra do Sol steunen, dansten de parixaha- en arerunia-rituelen sinds vroeg in de morgen. Ze zijn zeker van een overwinning. Ze geloven dat de demarcatie integraal zal standhouden. (…) Op dit moment telt het Surumú-dorp, met de bewoners en inheemse mensen die uit andere gebieden zijn gekomen om de uitkomst van dit proces te vieren, zo rond de 400 mensen. Ongeveer 200 indianen zijn hier naar toe gebracht door de Inheemse Raad van Roraima (CIR). (…) Te midden van degenen die gespannen wachten op de stemmen van de laatste drie ministers, worden al voorbereidingen getroffen voor een heftige avond waarop heel vaak de forró [13] [en] zal worden gedanst om de bevestiging te vieren van de volledige demarcatie van het reservaat. Onder een zonnige hemel van 40º C, lopen de indianen door de stoffige straten van Surumú, terwijl ze op het besluit wachten.

1201ac2736image_media_horizontal

Buiten het Braziliaanse hooggerechtshof in Brasília. Foto: Antonio Cruz/ABr [4] [pt], onder licentie van Creative Commons

Na bevestiging van de integriteit van het reservaat, besprak het hof de annulering van de aktes van de boeren en de voorwaarden en deadlines waaronder de overgebleven boeren het gebied moeten verlaten, en de 18 extra maatregelen waar de indianen zich aan moeten gaan houden. De meeste rancheros en sommige rijstboeren hadden het gebied al verlaten in ruil voor compensatie door de regering, maar een kleine groep rijstboeren weigerde. Deze boeren, van wie velen daar al meer dan twintig jaar wonen en die werden gesteund door machtige regionale politici en economische belangen, moeten nu onmiddellijk vertrekken (met een deadline tot mei) of worden er anders door de politie uitgezet.

0815vc2271aimage_media_horizontal [14]

In Raposa Serra do Sol kijkt een groep indianen naar de uitspraak op de televisie. Foto: Valter Campanato/ABr [4] [pt], onder licentie van Creative Commons

Ongeveer 18.000 inheemse mensen van de stammen Macuxi [15] [en], Wapixana [16] [en], Ingaricó [en] [17], Taurepangs en Patamona wonen in het gebied dat bekend is onder de naam Serra Raposa do Sol, een reservaat dat in 2005 is gecreëerd door de Braziliaanse regering.