Zijn dit de laatste Dropka yak-veehoeders in Sikkim?

Yak-veehoeders in Tibet. Foto: Matt Ming (CC BY 2.0)

In de heuvels van noordelijk Sikkim in het noordoosten van India leeft de Drokpas-gemeenschap in vredige, maar soms moeilijke omstandigheden. Als ze aan het werk zijn echoën de heuvels hun liederen. Het zijn geen doorsnee dorpsbewoners met een vaste bron van inkomsten die al decennia op dezelfde plek wonen. Integendeel, de Drokpas zijn nomaden, zoals de naam al suggereert. ‘Drokpas’ is een Tibetaans begrip voor ‘nomaden’ of ‘zwervend herdersvolk’. De afgelopen generaties zijn de Drokpas echter een andere koers ingeslagen, waardoor in de nabije toekomst het traditionele hoeden van yaks (een rundersoort) in Sikkim misschien verleden tijd is.

Yak-veehoeders in Sikkim zijn na verloop van tijd met veel uitdagingen geconfronteerd, zoals klimaatverandering, het inperken van hun leefgebied, de beperkte infrastructuur, de onzekere economische situatie en de verlokkingen van een beter en comfortabeler leven in de stad. Sinds de zestiger jaren, met het sluiten van de Tibetaanse grenzen, zijn deze uitdagingen alleen maar groter geworden. Verder leven als een Drokpas yak-veehoeder is hierdoor vrijwel onmogelijk, waardoor er onder de bevolking steeds minder animo is om deze herderstraditie voort te zetten.

Tot 1962 trokken de oorspronkelijk uit Tibet afkomstige Drokpas jaarlijks naar het noorden van Sikkim om daar hun yaks te laten grazen. s’ Winters verbleven ze tijdelijk in Tibet nabij Khampa Dzong, waar het weidegras langer en voedzamer was en niet door het gewicht van de sneeuw werd samengeperst. s’ Zomers trokken ze naar de zuidelijke heuvels in het noorden van Sikkim, waar ze tijdelijk hun tenten opsloegen in gebieden als  Dongkung, Lungma, Kerang en Lachen. Hier dreef de Lachenpas-gemeenschap in de Lachen-vallei ruilhandel met de Drokpas, hetgeen voor beide partijen economisch en cultureel profijtelijk was. Deze handel leverde een bijdrage aan de culturele uitwisseling en vrede tussen de beide gemeenschappen. Op hun beurt zorgden de Drokpas voor de veestapel van de Lachenpas en verkochten ze de overgebleven opbrengsten nadat ze hun eigen, gesloten gemeenschap, hadden voorzien van yak-melk, melkproducten en wol van het vee. Deze uitwisseling was niet alleen mogelijk door de afspraken tussen Tibet en India, maar ook door de open grenzen, waardoor de Drokpas zich vrijelijk konden verplaatsen.

Na de bezetting van Tibet door China werden de grenzen gesloten en in 1962 moesten de Drokpas zich onvrijwillig aan de andere zijde van de grens vestigen. Sindsdien kunnen ze ‘s zomers en ‘s winters slechts nog naar één regio migreren. Volgens Dr. Anna Balikci Denjongpa, Research Coördinator bij het Namgyal Instituut  voor Tibetologie in Sikkim, weten de Drokpas zeker dat vóór het sluiten van de grenzen nog ongeveer 1000 yaks jaarlijks van weidegebied naar weidegebied graasden. Tegenwoordig zijn er hoogstens 12 families die nog op de traditionele manier leven zoals vroeger de Drokpa yak-veehoeders. Anderen in onze gemeenschap hebben elders werk gevonden, het merendeel in de grotere steden.

Een lidvan de Drokpa-gemeenschap met een schapenvacht in het dorp Lachen. Foto: Karchoong Diyali. Toestemming voor publicatie.

Veranderende omstandigheden

De traditionele manier van leven van de Drokpa is niet altijd even gemakkelijk. Omdat ze zich alleen in de staat Sikkim mogen verplaatsen, hebben ze te maken met barre winters, zoals hevig sneeuwval in de bergen in het noorden, waardoor het groene weidelandschap voor het grazen van de yaks wordt aangetast.

“Wanneer het sneeuwt hebben wij en de dieren het erg moeilijk”, vertelt Aie Chezum, in een film die is gemaakt door het Namgyal Instituut voor Tibetologie, getiteld ‘Drokpas begrazen hun vee aan de grens-de yak-veehoeders uit Noord-Sikkim’.

De Drokpas kunnen s’ winters alleen gedroogd vlees eten, maar de steeds toenemende hitte in de zomer is ook een probleem. Volgens meteorologische berekeningen stijgt de temperatuur in Sikkim jaarlijks met gemiddeld 2,5 graden Celsius, waardoor het weidegras steeds langzamer groeit; de hitte in de hoger gelegen gebieden betekent voor de yaks een aantasting van de leefomgeving. De ondervoede dieren worden een steeds grotere last, waardoor de Drokpas ze moeten verkopen of ze s’ winters extra droogvoer moeten bijvoederen wanneer er sneeuw ligt; dit  betekent extra kosten. Voor deze traditionele gemeenschap, die zich altijd zelf kon bedruipen, is dit een relatief nieuwe economische uitdaging, omdat ze tot nu toe altijd alleen in de dagelijkse behoeften moest voorzien.

Sinds de grens werd gesloten, is de gemeenschap in dit moeilijk begaanbaar gebied aangewezen op medische hulp van het leger, maar bij ernstige ziekten kan zelfs zij geen hulp bieden. In dat geval is het soms een kwestie van overleven.

Om de Drokpas te begrijpen, is het belangrijk om te weten dat de yaks in hun leven centraal staan en dat ze zelf in hun levensonderhoud voorzien. Met de opbrengst van wol en melk maken ze verschillende producten, zoals gedroogde koemest die weer als brandstof wordt gebruikt. Van de wol maken ze bijvoorbeeld sokken, kleding en tapijten.Vroeger hielden ze zich ook bezig met het weven van kostbare kleding zoals de sheema en puruk, die meestal in Tibet werd gedragen en als handelswaar verkocht. Door de grensbeperkingen is deze handel grotendeels tot stilstand gekomen. De melk van de yaks wordt s’ winters voornamelijk in de thee gebruikt – in deze regio bekend als chai – en s’ zomers tot kaas en andere melkproducten verwerkt. Nadat ze met de melkproducten in eigen behoefte hebben voorzien, wordt het overschot aan kaas traditioneel in de steden verkocht, hoewel deze praktijk volgens een handelaar in Gangtok langzamerhand een zeldzaamheid is geworden.

Ook na vele jaren worden de Drokpas nog steeds als gasten en niet als bewoners van het gebied gezien. Door de sluiting van de grens voelen ze zich als gevangenen en moeten ze zich voorzichtig verplaatsen, niet alleen omdat ze op een landmijn kunnen trappen, maar ook omdat ze de regels en gewoonten van de gastgemeenschappen dienen te respecteren.

Een onzekere toekomst voor de yak-veehoeders

Ondanks alle tegenslagen kunnen sommige Drokpas toch nog in een redelijk levensonderhoud voorzien. Ze vullen de leemte op door voor het vee van de Sikkim-dorpsbewoners uit de Lachen-vallei te zorgen en af en toe karweitjes voor het leger op te knappen. Naast de uitgaven voor veevoer, kleding, voedsel en andere levensbehoeften, moeten de Drokpas het onderwijs van hun kinderen betalen. Veel kinderen gaan in de stad naar school. Als ze de school verlaten en aan het stadsleven gewend zijn geraakt, willen ze vaak niet meer terug naar het zware leven van de yak-veehoeders. “Wanneer al het andere mislukt, is leven als een Drokpa nog hun laatste uitweg”, vertelt dr. Anna Balikci Denzongpa. Jongemannen willen ook geen yak-veehoeder worden, omdat hun toekomstige vrouw dit beroep van haar man niet meer zou accepteren.

Veel yak-veehoeders die stoppen vinden werk bij het leger, de overheid of elders in de stad. Met het groeiende toerisme zijn banen in deze sector ook erg gewild. Mensen die toch geen werk kunnen vinden, strijken vaak neer in de Tibetaanse vluchtelingenkampen. Ondanks de ondersteuning door de overheid en de belangstelling van Niet Gouvernementele Organisaties, voelen de jongeren er toch niets voor om de traditionele Drokpa-leefwijze voort te zetten.

Toch zijn er nog altijd mensen die wel interesse hebben om in de heuvels van Sikkim het traditionele bestaan als yak-veehoeder op zich te nemen. Maar zelfs de veehoeders die dit zware bestaan trotseren, weten dat hun kinderen misschien het vee zullen verkopen en naar de stad trekken om daar te gaan werken. Deze bijzondere generatie schrijft misschien het laatste hoofdstuk over de geschiedenis van de Dropkas als yak-veehoeders in Sikkim.

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.